kwiecień 2014 - Prawnik w Piasecznie

Ustanowienie adwokata z urzędu

Każda osoba, która nie jest w stanie zaangażować do swojej sprawy profesjonalnego prawnika może poprosić sąd o ustanowienie adwokata z urzędu. Wtedy to Skarb Państwa poniesie koszt wynagrodzenia ustanowionego z urzędu adwokata a osoba, dla której ustanowiono adwokata z urzędu nie musi płacić za udzieloną jej pomoc prawną.

Następujące osoby mogą się starać o przyznanie im pełnomocnika z urzędu (adwokata, radcę prawnego):

Osoba, którą sąd wcześniej zwolnił, także częściowo, od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych (art. 117 § 1 k.p.c.);
osoba fizyczna, niezwolniona od kosztów sądowych, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, iż nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny (art. 117 § 2 k.p.c.);
osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność sądową, niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego (art. 117 § 3 k.p.c.).

Wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu lub radcy prawnego można zgłosić wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie, w którym sprawa ma być rozpoznawana lub już się toczy. Warto wiedzieć, że nawet przed rozpoczęciem procesu strona powodowa może domagać się ustanowienia dla niej adwokata lub radcy prawnego, tak aby pozew został przygotowany przez profesjonalistę.

Oświadczenie o stanie majątkowym

Do wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego osoba fizyczna zobowiązana jest dołączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Natomiast osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność sądową zobowiązana jest we wniosku wskazać okoliczności, potwierdzające, iż nie ma dostatecznych środków na uiszczenie wynagrodzenia adwokata albo radcy prawnego. Zarówno w przypadku osoby fizycznej, jak i osoby prawnej, jednostki organizacyjnej, której ustawa przyznaje zdolność sądową istotną rolę dowodową odgrywają dokumenty, potwierdzające sytuację majątkową strony (zaświadczenie o dochodach, wyciąg z konta bankowego, rachunki, faktury, wskazujące na wysokość kosztów, ponoszonych przez stronę itp.). W tym miejscu warto wspomnieć, iż wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu wolny jest od opłaty sądowej.

Sąd uwzględni wniosek strony o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, jeżeli uzna udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie za potrzebny (art. 117 § 5 k.p.c.). Przyjmuje się, iż udział adwokata (radcy prawnego) w sprawie jest niezbędny w sytuacji, gdy strona jest nieporadna w samodzielnym podejmowaniu czynności procesowych (np. z uwagi na chorobę, wiek) albo gdy sprawa jest skomplikowana pod względem faktycznym i prawnym a strona nie jest w stanie wykorzystać prawnych możliwości jej prawidłowego prowadzenia (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2005 roku, sygn. akt III CKN 533/04, niepubl.) Natomiast w przypadku uznania przez sąd, iż nie zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku, sąd wyda postanowienie o odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, które następnie doręcza stronie. Postanowienie o odmowie ustanowienia pełnomocnika z urzędu jest zaskarżalne zażaleniem, które wnosi się do sądu odwoławczego za pośrednictwem sądu, który wydał ww. postanowienie w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia.

Warto zauważyć, iż w przypadku oddalenia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, strona nie może ponownie domagać się ustanowienia pełnomocnika z urzędu, powołując się na te same okoliczności, które były przez nią podnoszone we wcześniejszym wniosku. Tak sformułowany wniosek podlega odrzuceniu. Na postanowienie w tym przedmiocie zażalenie już nie przysługuje.

Foto dzięki uprzejmości Gualberto107 / freedigitalphotos.net

Rejestr dłużników niewypłacalnych

Po uzyskaniu prawomocnego wyroku zasądzającego zapłatę wierzyciel powinien, przed złożeniem wniosku o przeprowadzenie egzekucji komorniczej, ponownie wezwać dłużnika do dobrowolnej zapłaty. W wezwaniu do zapłaty warto wskazać, że brak dobrowolnej zapłaty będzie skutkować oddaniem sprawy do postępowania egzekucyjnego oraz wpisaniem dłużnika do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych.

Do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych można wpisać dłużnika na wniosek wierzyciela posiadającego tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko osobie fizycznej, jeżeli dłużnik w terminie 30 dni od daty wezwania do spełnienia świadczenia nie zapłacił należności stwierdzonej tytułem wykonawczym (art. 56 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym). Wpis dłużnika do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych dotyczy wyłącznie niezapłaconych wierzytelności pieniężnych. Tytułem wykonawczym będzie najczęściej prawomocne orzeczenie sądu, zaopatrzone w klauzulę wykonalności.

Aby można było wpisać dłużnika do Ilekroć do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, we wniosku o dokonanie wpisu trzeba podać, oprócz imienia i nazwiska dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania także numer PESEL. Do wniosku trzeba dołączyć odpis tytułu wykonawczego oraz wezwanie do zapłaty, w którym wierzyciel wzywa dłużnika do dobrowolnego wykonania tytułu wykonawczego. Wniosek o dokonanie wpisu dłużnika do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych składa się na formularzu KRS-D1.

Wniosek o wpis do rejestru niewypłacalnych dłużników podlega opłacie sądowej w wysokości stałej – 300 zł (art. 54 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), którą należy uiścić łącznie z wnioskiem, bez wezwania sądu rejestrowego.

Jeżeli wpis do rejestru ma nastąpić na podstawie wniosku wierzyciela sąd rejestrowy doręcza dłużnikowi wniosek o wpis oraz zakreśla mu termin 7 dni do złożenia oświadczenia w przedmiocie wniosku (por. § 160 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych).

Wpisy dokonane w rejestrze dłużników niewypłacalnych podlegają wykreśleniu z urzędu po upływie 10 lat od dnia dokonania wpisu (art. 60 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym). Co ważne, żaden przepis regulujący funkcjonowanie Rejestru Dłużników Niewypłacalnych nie przewiduje możliwości wykreślenia wpisu dłużnika, w razie zaspokojenia wierzyciela po upływie 30 dni od daty wezwania do zapłaty.

Warto wiedzieć, że Rejestr Dłużników Niewypłacalnych jest jawny, można więc uzyskać informację czy dana osoba zasługuje na zaufanie w relacjach gospodarczych. Wniosek o wydanie odpisu z Rejestru Dłużników Niewypłacalnych składa się na odpowiednim formularzu i podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 60 zł (odpis pełny) lub 30 zł (odpis aktualny).

Foto dzięki uprzejmości artur 84 / freedigitalphotos.net

Wniosek o zabezpieczenie po nakazie zapłaty w postępowaniu upominawczym

Jak opisywałem w innym wpisie pt. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, nakaz zapłaty wydany w tym trybie umożliwia powodowi zgłoszenie się u komornika z nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym i zażądanie zabezpieczenia roszczenia (art. 492 § 1 k.p.c.). W innym wpisie, nt. nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wskazywałem, że powód po otrzymaniu nakazu zapłaty, wydanego w trybie upominawczym, nie ma zasadniczo możliwości szybkiego zabezpieczenia roszczenia, w porównaniu do nakazu zapłaty wydanego w trybie nakazowym. Jednakże przepisy kodeksu postępowania cywilnego umożliwiają zabezpieczenie roszczenia, w tym także roszczenia wynikającego z nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym.

Żądanie zabezpieczenia roszczenia należy złożyć we wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Taki wniosek składa się w sądzie, który jest właściwy dla rozpoznania sprawy w pierwszej instancji (art. 734 k.p.c.). Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku o udzielenie zabezpieczenia uprawiony (wnioskodawca) może złożyć u komornika wniosek o przeprowadzenie zabezpieczenia, dołączając do niego odpis postanowienia sądu o zabezpieczeniu roszczenia wraz z nadaną przez sąd z urzędu klauzulą wykonalności. Po otrzymaniu takiego wniosku o przeprowadzenie zabezpieczenia komornik, jeszcze przed zakończeniem procesu cywilnego prawomocnym wyrokiem, dokona m.in zajęcia określonych kwot na rachunku bankowym pozwanego zabezpieczając roszczenia uprawnionego.

Wracając do wniosku o wydanie postanowienia o zabezpieczeniu trzeba wskazać, że aby sąd wydał postanowienie o zabezpieczeniu wnioskodawca (zwany uprawionym) musi wykazać istnienie łącznie dwóch podstaw zabezpieczenia (art. 730 (1) § 1 i 2 k.p.c.).

Podstawami zabezpieczenia są:

1) istnienie roszczenia podlegającego zabezpieczeniu, oraz

2) interes prawny w udzieleniu (ściślej: w uzyskaniu) zabezpieczenia.

Obie te okoliczności te wymagają uprawdopodobnienia (a nie udowodnienia) przez uprawionego. Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia oznacza konieczność uprawdopodobnienia faktów, z których jest ono wywodzone.

Sąd wyda postanowienie o zabezpieczeniu, gdy uprawiony łącznie uprawdopodobni istnienie dwóch przesłanek, tj. uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.

Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia oznacza uprawdopodobnienie faktów, z których jest ono wywodzone (np.: dołączenie do wniosku umowy wraz z wystawionymi fakturami) oraz że roszczenie to przysługuje uprawnionemu, zaś interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (art. 730 1 § 2 k.p.c.). Przykładem uprawdopodobnienia interesu prawnego będzie dołączenie do wniosku informacji uzyskanej od komornika sądowego stwierdzającego, że obowiązany nie posiada wartościowego majątku, do którego mogłaby zostać skierowana egzekucja w razie pozytywnego dla uprawionego w razie pozytywnego dla powoda rozstrzygnięcia sporu sądowego. Innym przykładem z praktyki jest przedstawienie we wniosku o zabezpieczenie sytuacji majątkowej i kondycji finansowej obowiązanego, która może rzutować w przyszłości na możliwość uzyskania przez uprawionego zaspokojenia. Przedstawienia sytuacji majątkowej obowiązanego, będącego spółką z o.o., można dokonać za pomocą dostępnych dla każdego informacji z akt rejestracyjnych sądu rejestrowego. Także można przedstawić zachowanie obowiązanego, który nadmiernie obciąża posiadany majątek, dąży do jego zbycia, czy też grozi mu niewypłacalność. Najczęstszymi stosowanymi w praktyce przyczynami uzasadniającymi istnienie interesu prawnego, które uzasadniają brak możliwości zaspokojenia roszczeń powoda są: podejmowanie przez obowiązanego działań prowadzących do złej kondycji finansowej, zaprzestanie regulowania zobowiązań, wyzbywanie się majątku, ograniczanie zakresu prowadzonej działalności gospodarczej, zagrożenie upadłością, czy toczącymi się względem obowiązanego licznymi postępowaniami egzekucyjnymi.

Trzeba pamiętać, że istnienie roszczenia podlegającego zabezpieczeniu oraz interesu prawnego nie może opierać się wyłącznie na oświadczeniu uprawnionego, niepopartym przekonywującą argumentacją i dowodami. W takim przypadku sąd uzna, że istnienie roszczenia lub interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia nie zostały uprawdopodobnione i odmówi wydania postanowienia o zabezpieczeniu.

Foto dzięki uprzejmości m_bartosch / freedigitalphotos.net

Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności

Po uzyskaniu korzystnego dla powoda, prawomocnego wyroku w sprawie o zapłatę, dłużnik może dobrowolnie zapłacić kwoty wynikające z wyroku albo też wierzyciel zostanie zmuszony do przeprowadzenia przymusowej egzekucji świadczenia z majątku dłużnika. Warto więc, po zakończeniu postępowania przed sądem i po uzyskaniu prawomocnego wyroku, wezwać dłużnika do dobrowolnego wykonania wyroku. W sytuacji, gdy dłużnik, mimo prawomocnego wyroku nie zamierza go wykonać, należy złożyć w sądzie wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na prawomocnym wyroku.

W przypadku roszczeń pieniężnych stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądowym właściwym organem do prowadzenia egzekucji jest komornik sądowy. Jednakże aby skierować sprawę do postępowania egzekucyjnego należy przedtem uzyskać klauzulę wykonalności na prawomocnym wyroku sądu (art. 776 k.p.c.).

Tak więc pomiędzy postępowaniem sądowym a postępowaniem egzekucyjnym istnieje etap pośredni – nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu na podstawie złożonego przez wierzyciela wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Dopiero po nadaniu klauzuli wykonalności przez sąd, w którym został wydany prawomocny wyrok, komornik będzie posiadał informację, że przedłożony przez wierzyciela tytuł egzekucyjny uprawnia do prowadzenia egzekucji, gdyż komornik nie może badać zasadności i wymagalności tytułu egzekucyjnego (art. 804 k.p.c.).

Warto też pamiętać, że roszczenia zasądzone prawomocnym wyrokiem przedawniają się.

Zgodnie z art. 125 k.c. roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w prawomocnym wyroku roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu. Przykładowo więc, gdy wyrok uprawomocnił się w dniu 15 kwietnia 2004 roku to roszczenie wynikające z tego wyroku przedawni się z upływem 15 kwietnia 2014 r. (art. 112 k.c.). Warto pamiętać, że każde przedawnienie może ulec przerwaniu. Zgodnie z art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się:

1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,

3) przez wszczęcie mediacji.

Obecnie przyjmuje się, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przerywa bieg przedawnienia ponieważ jest to czynność konieczna do prawidłowego przeprowadzenia egzekucji (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 203/11, Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2011 r., IV CSK 156/11, Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2004 r., II CK 276/04, Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 r., III CZP 101/03).

Foto dzięki uprzejmości franky242 / freedigitalphotos.net