Miarkowanie kary umownej – jak można skorzystać z miarkowania w postępowaniu sądowym?

miarkowanie kary umownej

Czym jest kara umowna?

Kara umowna to dodatkowy zapis w umowie, który wprowadza sankcję pieniężną dla wykonującego zobowiązanie niepieniężne, w przypadku jego niewykonania, niewłaściwego wykonania lub opóźnionej realizacji zobowiązania.

Tak jak przy żądaniu odszkodowania wierzyciel musi udowodnić wysokość szkody, związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy niewłaściwym działaniem dłużnika a powstaniem szkody oraz winą dłużnika to przy żądaniu kary umownej wierzyciel wykazuje jedynie, że zobowiązanie niepieniężne nie zostało w uzgodnionym terminie wykonane przez dłużnika. Kara umowna jest więc uproszczonym sposobem na zrekompensowanie wierzycielowi niewykonania zobowiązania.

Miarkowanie kary umownej

Jeśli dłużnik widzi, że będzie miał problemy z właściwym, terminowym wykonaniem zobowiązania to powinien to sygnalizować wierzycielowi z jednoczesną propozycją modyfikacji wysokości kary umownej. Lepiej jest na początku spróbować dojść do porozumienia z wierzycielem niż czekać na rozstrzygnięcie sądowe, które nie musi pójść po myśli stron procesu.

Pozew o ustalenie

Dłużnik może uprzedzić wierzyciela i domagać się w odrębnym postępowaniu sądowym ukształtowania stosunku prawnego przez stosowną redukcję wysokości zastrzeżonej kary, jeszcze przed wystąpieniem przez wierzyciela przeciw niemu z powództwem o zapłatę kary umownej. Dłużnik może wystąpić do sądu nawet jeśli jeszcze nie powstał obowiązek zapłaty kary umownej.

Pozew o zapłatę kary umownej

Jeśli sprawa o zapłatę kar umownych trafiła do sądu to miarkowanie kary umownej nie następuje automatycznie. W odpowiedzi na pozew czy w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany musi wyraźnie oświadczyć o miarkowaniu żądanej przez wierzyciela kary umownej. Pozwany musi wyjaśnić podstawy żądania miarkowania kary umownej.

Dłużnik może żądać obniżenia wysokości kary umownej w dwóch sytuacjach: (1) jeżeli zobowiązanie dłużnika zostało w znacznej części wykonane albo (2) gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Warto pamiętać, że obie przesłanki prowadzące do miarkowania kary umownej są równorzędne i wystąpienie którejkolwiek z nich powinno prowadzić do miarkowania kary umownej. Te okoliczności pozwany musi wyjaśnić i odpowiednio udowodnić.

Na koniec trzeba wskazać, że miarkowania kary umownej w sądzie następuje wyjątkowo, gdyż należy ona do sfery tzw. uznania sędziowskiego.

Jakie informacje powinno zawierać wezwanie do zapłaty?

wezwanie do zapłaty

Na szkoleniach prowadzonych przez sędziów sądów gospodarczych wskazuje się, że prawidłowe wezwanie do zapłaty musi zawierać niezbędne elementy do identyfikacji zobowiązania dłużnika. Wezwanie do zapłaty musi precyzować, skąd wziął się obowiązek zapłaty. Zasadniczo obowiązek zapłaty powstaje w momencie, gdy wierzyciel wykona swoje zobowiązanie (wykona usługę, dostarczy towar).

Podstawowe elementy wezwania do zapłaty

Przy wezwaniu do zapłaty za wykonane usługi lub dostarczony towar niezbędnymi elementami wezwania do zapłaty są:

  1. data i miejsce sporządzenia wezwania do zapłaty,
  2. dane wierzyciela (podmiot, który wykonał usługę lub dostarczył towar),
  3. dane dłużnika (podmiot zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia),
  4. stosunek prawny (umowa, zamówienie, itp.), z którego wynika obowiązek zapłaty,
  5. potwierdzenie wykonania usługi lub dostarczenia towaru (korespondencja emailowa, podpisana przez dłużnika dokumentacja magazynowa);
  6. kwota zadłużenia (warto też wskazać, ile wynoszą już naliczone odsetki od zadłużenia),
  7. termin spłaty długu (należy wskazać, kiedy dług miał być uregulowany oraz wyznaczyć dodatkowy, krótki termin na zapłatę, np.: 3 lub 7 dniowy),
  8. numer rachunku bankowego wierzyciela, na który należy dokonać zapłaty,
  9. podpis osoby sporządzającej wezwanie do zapłaty.

Dodatkowe elementy wezwania do zapłaty

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

W wezwaniu do zapłaty można wskazać, że to pismo jest próbą przedsądowego rozwiązania sporu. Taki wymóg wynika z art. 187 par. 1 pkt 3) k.p.c., gdyż w pozwie o zapłatę powód (wierzyciel) musi wskazać, czy strony podjęły próbę pozasądowego rozwiązania sporu. Czasem do wezwania o zapłatę dołącza się też projekt ugody pozasądowej.

W wezwaniach do zapłaty wskazuje się, że w przypadku niezapłacenia długu w dodatkowo wyznaczonym terminie, wierzyciel może zgłosić dłużnika do rejestru dłużników. Jest to jeden z elementów dyscyplinujących, gdyż pojawienie się dłużnika w rejestrze dłużników na pewno skomplikuje mu prowadzenie działalności gospodarczej.

W wezwaniach pomiędzy przedsiębiorcami dopisuje się też informację o wysokości zryczałtowanej kwoty rekompensaty za egzekucję. Te kwoty to: 40 euro – jeśli wynagrodzenie jest niższe niż 5 000 złotych; 70 euro – jeśli wynagrodzenie jest w przedziale pomiędzy 5 000 złotych a 50 000 złotych; 100 euro – dla wynagrodzenia powyżej 50 000 zł.

Wezwanie do zapłaty należy wysłać listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Jest to o tyle istotne, że w przypadku sprawy sądowej sąd będzie widział, iż wierzyciel przypomniał dłużnikowi o jego zadłużeniu oraz spróbował rozwiązać sprawę przed skierowaniem pozwu do sądu.

Pozew o zapłatę

pozew o zapłatę

Jeżeli kontrahent nie zapłacił w terminie za fakturę to pierwszym krokiem, który należy uczynić będzie przypomnienie mu o niezapłaconej należności. Po prostu należy wysłać kontrahentowi ponaglenie. Często się bowiem zdarza, że ktoś przeoczy termin płatności lub zagubi fakturę i przypomnienie mu o zaległej płatności wystarcza do szybkiego otrzymania należności.

Kancelaryjne wezwanie do zapłaty

Jeśli ponaglenie nie odniesie skutku, warto zastanowić się nad tzw. kancelaryjnym wezwaniem do zapłaty. Podpisane przez adwokata lub radcę prawnego wezwanie do zapłaty będzie następnym krokiem w kierunku otrzymania zaległej płatności. Profesjonalnie skonstruowane wezwanie do zapłaty, zawiera będzie, m.in.: (1) przypomnienie dłużnikowi o niewykonanym zobowiązaniu pieniężnym; (2) wskazanie ostatecznego terminu na dobrowolne uregulowanie zobowiązania; (3) w przypadku niezawinionych problemów finansowych dłużnika wskazanie możliwości ugodowego rozwiązania sprawy; (4) wskazania konsekwencji prawnych braku zapłaty w dodatkowym terminie lub nieprzystąpienia do zawarcia ugody.  

Pozew o zapłatę

Nie warto przedłużać czekania na płatność, jeśli dłużnik po otrzymanym wezwaniu do zapłaty nie reaguje lub udaje jedynie chęć zawarcia ugody. Dłużnikowi może przecież zależeć na tym, by zobowiązanie się przedawniło, co skutecznie niemożliwi wierzycielowi odzyskanie długu. Należy więc złożyć do sądu pozew o zapłatę.

Można oczywiście skorzystać ze wzoru pozwu o zapłatę znalezionego w Internecie, lecz nawet najlepszy szablon nie pomoże w prawidłowym ustaleniu: (1) właściwego sądu, do którego należy wysłać pozew (czy to zawsze będzie sąd właściwy dla pozwanego?), (2) prawidłowej wysokości wartości przedmiotu sporu (np.: czy wliczyć kwotę zryczałtowanych kosztów odzyskiwania należności oraz odsetek od zaległości), (3) jak opisać stan faktyczny aby z jednej strony był on zwięźle przedstawiony a z drugiej zawierał wszystkie niezbędne fakty, (4) jak w pozwie wytłumaczyć podstawę prawną związaną z naszym żądaniem, (5) czy nie warto już na wstępnym etapie zabezpieczyć się na majątku dłużnika oraz (6) jakie załączniki należy przedstawić sądowi aby otrzymać niezwłocznie nakaz zapłaty.

Warto pamiętać, że nawet jeśli masz wątpliwości przy najprostszym stanie faktycznym to warto skonsultować się z adwokatem lub radcą prawnym, który rozwieje wątpliwości i pomoże w przygotowaniu wymaganych dokumentów.

Zawarcie ugody po złożeniu pozwu – ogólne zasady zwrotu kosztów procesu

ugoda

Sąd, w każdym etapie postępowania, dąży do ugodowego załatwienia sprawy, w szczególności przez nakłanianie stron do mediacji. Oznacza to, że sąd na każdym posiedzeniu będzie wzywał strony do zawarcia ugody. Jeżeli strony będą chciały rozpocząć rozmowy ugodowe wówczas sprawa może zostać skierowana do mediacji (która jest oddzielnie płatna). Istnieje również możliwość zawarcia ugody bezpośrednio przed sądem (sąd zatwierdza taką ugodę) lub poza sądem.

Jeżeli nie dojdzie do zawarcia ugody wówczas sprawa będzie się toczyła w trybie procesowym (tak jak teraz).

Nie ma konieczności formułować jakichkolwiek żądań w zakresie chęci zawarcia ugody albowiem sąd sam musi pytać strony o możliwość zawarcia ugody. Wówczas jeżeli strony będą chciały rozpocząć rozmowy ugodowe sąd wyznaczy przerwę w celu rozpoczęcia rozmów.

Co do kosztów sądowych to ich zwrot będzie się różnił w zależności od tego, w jaki sposób będzie zawarta ewentualna ugoda, i tak:

  1. W przypadku zawarcia ugody przed sądem lub mediatorem, przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji – opłata sądowa zostanie zwrócona w całości,
  2. W przypadku zawarcia ugody przed mediatorem po rozpoczęciu rozprawy – zwrócone zostanie ¾ opłaty,
  3. W przypadku zawarcia ugody przed sądem po rozpoczęciu rozprawy – opłata sądowa zostanie zwrócona w połowie,
  4. W przypadku zawarcia ugody pozasądowej opłata zostanie zwrócona w połowie, jeżeli powód cofnie pozew przed rozpoczęciem rozprawy. W innych przypadkach opłata sądowa nie zostanie zwrócona. W przypadku cofnięcia pozwu wskutek zawarcia ugody pozasądowej pozwany może żądać zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania (musi złożyć wniosek o zasądzenie). W ugodzie można jednak uzgodnić sposób ponoszenia kosztów (w tym kosztów zastępstwa procesowego).  

Odnośnie kosztów zastępstwa procesowego to zasadniczo nie są one zwracane w przypadku zawarcia ugody, a więc każda ze stron ponosi koszt zaangażowanego prawnika.  Zgodnie bowiem z art. 104 k.p.c. koszty procesu, w którym zawarto ugodę znoszą się wzajemnie, jeżeli strony nie postanowiły inaczej. Oznacza to, że jeżeli strony nie postanowią inaczej to same ponoszą koszty swoich pełnomocników.

Wypowiedzenie pełnomocnictwa

wypowiedzenie pełnomocnictwa

Zdarza się, że pełnomocnik prowadzący sprawę sądową nie angażuje się w wymagany sposób w prowadzenie sprawy. W takim przypadku mocodawca wiedząc, że nie zmienia się koni podczas przeprawy przez rzekę, może rozważać czy nie lepiej będzie dla jego spraw aby odwołać pełnomocnika i powołać nowego. Ponieważ relacja mocodawca – pełnomocnik oparta jest na zaufaniu zmiana pełnomocnika nie wymaga przedstawienia szczególnej argumentacji tłumaczącej przyczyny wypowiedzenia pełnomocnictwa. Wypowiedzenie pełnomocnictwa może być skrótowe – informujące wyłącznie o fakcie cofnięcia pełnomocnictwa.

Jakie skutki ma wypowiedzenie pełnomocnictwa

Mocodawca może wypowiedzieć pełnomocnictwo w każdym czasie. Należy pamiętać, że oświadczenie woli w przedmiocie wypowiedzenia pełnomocnictwa powinno być adresowane do pełnomocnika, a nie do sądu (por. postanowienie SN z dnia 24 czerwca 1999 r., III CZ 50/99, LEX nr 521832). Wzór wypowiedzenia pełnomocnictwa można znaleźć tutaj: wypowiedzenie pełnomocnictwa.

Niemniej jednak, jeśli sąd w którym prowadził sprawę odwołany pełnomocnik nie został poinformowany o wypowiedzeniu pełnomocnictwa to dla sądu, do czasu przekazania informacji o odwołaniu pełnomocnika, pełnomocnik wciąż będzie reprezentował mocodawcę. Zawiadomienie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa może przekazać mocodawca albo sam pełnomocnik. Zasadniczo, jeśli pełnomocnictwo zostało cofnięte adwokatowi lub radcy prawnemu zawiadomienie do sądu musi być dokonane przez byłego profesjonalnego pełnomocnika.

Warto wiedzieć, że jeśli sąd otrzymał zawiadomienie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa i pomimo tego dokonałby doręczenia jakiegokolwiek pisma byłemu pełnomocnikowi, to takie doręczenie jest prawnie bezskuteczne. W tej sytuacji nie rozpocznie bieg np. termin do wniesienia apelacji.

Wybór drugiego pełnomocnika

Ustanowienie nowego pełnomocnika nie oznacza automatycznie, że poprzedniemu pełnomocnikowi zostaje wypowiedziane pełnomocnictwo. Mocodawca musi więc w takiej sytuacji zdecydować i jasno wyartykułować czy chce aby dwóch pełnomocników prowadziło mu sprawę sądową czy też decyduje się na odwołanie dotychczasowego pełnomocnika.

Forma wypowiedzenia pełnomocnictwa

Wypowiedzenie pełnomocnictwa może nastąpić na piśmie bądź ustnie w trakcie posiedzenia sądowego. Jeśli mocodawca wypowiada pełnomocnictwo na piśmie powinien zadbać o zawiadomienie sądu o dokonanym wypowiedzeniu, do informacji do sądu należy dołączyć odpowiednią ilość odpisów dla pozostałych uczestników postępowania. Warto też samodzielnie poinformować przeciwnika procesowego i innych uczestników postępowania sądowego o zmianie pełnomocnika.

 Pełnomocnictwo substytucyjne

Wraz z wygaśnięciem pełnomocnictwa wygasa również pełnomocnictwo substytucyjne.

Załączniki do pozwu –potwierdzone za zgodność z oryginałem faktury VAT

załączniki do pozwu

Załączenie do pozwu o zapłatę oryginałów faktur VAT lub też potwierdzonych za zgodność z oryginałem dokumentów księgowych zwiększa szanse na wydanie nakazu zapłaty lub wyroku zasądzającego.

Także w postępowaniu zabezpieczającym warto przedstawić sądowi oryginały faktur lub ostatecznie te dokumenty księgowe potwierdzone za zgodność z oryginałem, gdyż roszczenie musi być uwiarygodnione co oznacza konieczność uprawdopodobnienia faktów, z których jest ono wywodzone.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 9 września 1961 r., IV CZ 54/61 (OSNC 1963, nr 6, poz. 114) stwierdził, że sąd w postępowaniu zabezpieczającym jest uprawniony oceniać wagę przesłanek uwiarygodniających roszczenie przez ich porównanie z przesłankami, które podważają uprawdopodobnienie powództwa. Przy ocenie, czy roszczenie jest wiarygodne, sąd powinien uwzględnić także znajdujący się w aktach sprawy materiał, który podaje w poważną wątpliwość okoliczności mające uprawdopodobnić żądanie. Stanowisko to wskazuje, że sposób oceny wiarygodności roszczenia może być uzależniony od stanu materiału dowodowego w sprawie, a zatem wpływ na sposób oceny wiarygodności roszczenia ma również to, czy wniosek o udzielenie zabezpieczenia został zgłoszony w toku postępowania, po przeprowadzeniu chociażby częściowo dopuszczonych przez sąd dowodów. Potwierdzenie za zgodność z oryginałem dokumentów dołączonych do wniosku o zabezpieczenie lub do pozwu pozwoli na zwiększenie szans na wydanie postanowienia o zabezpieczeniu i wyroku zasądzającego roszczenie.

Zgodnie z aktualnym orzecznictwem Sądu Najwyższego posłużenie się niepotwierdzoną kserokopią jako środkiem mającym posłużyć ustaleniu treści pisemnego dokumentu uznać należy za dopuszczalne tylko wówczas, kiedy z przyczyn faktycznych uzyskanie dostępu do oryginału lub wypisu lub odpisu funkcjonującego na prawach oryginału nie jest możliwe dla strony, a także dla sądu. Tylko wówczas nie zachodzi niebezpieczeństwo obejścia przepisów o prowadzeniu dowodu z dokumentów (por. postanowienie z dnia 26 listopada 2014 r., sygn. akt III CSK 254/13).

Zgodnie z art. 129 §2 i 3 k.p.c., zamiast oryginału dokumentu do pozwu można dołączyć odpis faktury VAT, jeżeli zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Takie poświadczenie za zgodność z oryginałem ma moc dokumentu urzędowego.

Dołączenie do pozwu nie poświadczonych za zgodność kserokopii w sytuacji posiadania dostępu przez stronę do oryginałów należy uznać za omijanie przepisów o dowodach z dokumentów i będzie prowadzić do odmówienia takim kopiom mocy dowodowej.

Zaniżone dotacje gminne na niepubliczne przedszkola

Zaniżone dotacje gminne na niepubliczne przedszkola

Przedszkola niepubliczne powinny sprawdzić prawidłowość przyznawanej im dotacji na niepubliczne przedszkola i punkty przedszkolne w latach 2008-2017. Szereg samorządów znacząco zaniża kwotę przyznawanego niepublicznym przedszkolom dotacji. W jednej ze spraw zakończonych w Sądzie Najwyższym w Warszawie (wyrok SN z 23 marca 2017 r. sygn. akt I CSK 348/16) została oddalona skarga kasacyjna gminy na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, w którym sąd zasądził od gminy na rzecz niepublicznego przedszkola kwotę 710.743,28 zł. Przedszkole otrzymało więc tę kwotę.

Czego dotyczy spór o zaniżone dotacje gminne na niepubliczne przedszkola?

Na początku należy zaznaczyć, że art. 90 ustawy o systemie oświaty przestał obowiązywać z końcem 2017 roku. Od tego roku weszła w życie ustawa o finansowaniu zadań oświatowych, która reguluje m.in. dotacje na rzecz przedszkoli niepublicznych. Poniższy tekst dotyczy więc dotacji na niepubliczne przedszkola i punkty przedszkolne w latach 2008-2017.

Spór o zaniżone dotacje należne przedszkolom niepublicznym w latach 2008-2017 sprowadzał się ustalenia prawidłowej interpretacji pojęcia: „ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia” (art. 90 ust. 20b ustawy o systemie oświaty). Od ustalenia wysokości tych wydatków zależy bowiem ustalenie należnej niepublicznym przedszkolom dotacji.

Ustawa o systemie oświaty nie definiuje, występującego w art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty, pojęcia „wydatki bieżące”. Należy zatem posłużyć się przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, która dokonuje podziału wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego na wydatki bieżące i majątkowe (w art. 236 ust. 1 ustawy o finansach publicznych). Przez wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się wydatki budżetowe niebędące wydatkami majątkowymi (art. 236 ust. 2 ustawy o finansach publicznych). Ustawa o finansach publicznych, w art. 124 ust. 3, wymienia wydatki jednostek budżetowych będące wydatkami bieżącymi:

  1. wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń,
  2. zakupy towarów i usług,
  3. koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań,
  4. koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom zaliczanym i niezaliczanym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem organizacji pozarządowych.

Natomiast w art. 124 ust. 4 ustawy o finansach publicznych wymienia wydatki majątkowe:

  1. wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, 2.
  2. wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne jednostki.

Wykaz wydatków bieżących jednostek samorządowych zawiera załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych – wydatki bieżące jednostek budżetowych: 400 do 434, 436, 438 do 470, 472, 473, 476 do 478, 481, 488 do 491 i 493 do 498.

Oznacza to, że wydatki bieżące, o których mowa w art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty, to wszystkie wydatki ustalone w budżecie gminy, ponoszone w przedszkolach publicznych prowadzonych przez daną gminę, za wyjątkiem wydatków majątkowych. Podstawę naliczenia dotacji na niepubliczne przedszkola stanowi taka suma, która w budżecie gminy została zakwalifikowana jako kategoria wydatków na określony cel (na funkcjonowanie przedszkola publicznego), a nie jako kategoria dochodów przeznaczonych na ich pokrycie. Oznacza to, że przy ustalaniu podstawy obliczania dotacji nie uwzględnia się dochodów, które służą finansowaniu wydatków (np. wpłaty od rodziców). Art. 90 ust 2b ustawy o systemie oświaty stanowi podstawę obliczenia dotacji należnej niepublicznym placówkom przedszkolnym i wskazuje kwotę ustaloną, a więc kwotę zaplanowaną jako ogół wydatków ponoszonych w przedszkolach publicznych, jako kwotę będącą podstawą wyliczenia dotacji na rzecz niepublicznych przedszkoli i punktów przedszkolnych. Zatem fakt, że część wydatków związanych z funkcjonowaniem przedszkoli publicznych znajduje swoje pokrycie w przychodach pochodzących np. z opłat uiszczanych przez rodziców, nie może prowadzić do zmiany ogólnej, przewidzianej w budżecie kwoty wydatkowanej przez gminę na utrzymanie przedszkola publicznego.

Dla prawidłowego określenia kwoty stanowiącej podstawę obliczenia dotacji, należy oddzielić wysokość wydatków od wysokości przychodów na ich pokrycie.

Jak prawidłowo powinna być wyliczona dotacja?

Stosownie do treści art. 90 ust. 2 b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – „dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują w wysokości nie niższej niż 75% ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego – pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji (…)”.

Podstawę naliczenia dotacji dla przedszkoli niepublicznych stanowi wyłącznie taka suma środków, która została zaplanowana (zakwalifikowana) w budżecie jednostki samorządu terytorialnego – jako kategoria wydatków na funkcjonowanie przedszkoli publicznych. Zatem kwota wydatków stanowiąca podstawę obliczania dotacji, o jakiej mowa w art. 90 ust. 2b ustawy, to ogólna kwota wydatków zaplanowanych w budżecie jako tych, które są ponoszone na utrzymanie jednego ucznia w przedszkolu publicznym. Należy pamiętać, że „wydatki bieżące”, o których mowa w art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty. to wszystkie wydatki ustalone w budżecie gminy ponoszone w przedszkolach publicznych prowadzonych przez daną gminę, za wyjątkiem wydatków majątkowych. Chodzi zatem o te wydatki bieżące przedszkoli publicznych, które ponosi gmina i które zostały zaplanowane (przewidziane) na ten cel w jej budżecie.

Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez gminy prowadzące do zaniżenia kwoty dotacji?

Dotacja może być przez gminę nieprawidłowo ustalona, ponieważ:

  1. podstawą do ustalenia wysokości dotacji przypadającej na jednego ucznia w przedszkolu niepublicznym jest kwota wydatków zaplanowanych na dany cel w budżecie samorządu i wynikająca ze stosownej uchwały gminy a nie kwota rzeczywistych wydatków poniesionych na ten cel w danym roku budżetowym;
  2. przy ustalaniu wysokości dotacji dla przedszkoli i punktów przedszkolnych nie ma podstaw do uwzględnienia wydatków ponoszonych na oddziały przedszkolne funkcjonujące w szkołach podstawowych (dotyczy stanu prawnego obowiązującego w 2012 r.);
  3. dla potrzeb ustalenia wysokości dotacji, należy uwzględniać kwotę wydatków bieżących gromadzonych na wyodrębnionych rachunkach, których mowa w art. 223 ustawy o finansach publicznych (np.: wydatków na wyżywienie dzieci ponoszonych w przedszkolach publicznych, zakup produktów żywnościowych oraz zakup usług tzw. „cateringowych” do podstawy dotacji dla niepublicznych przedszkoli, które są gromadzone przez gminę na wydzielonym rachunku).

Czy roszczenie o wpłatę zaniżonej dopłaty przedawnia się?

Roszczenie o niewypłaconą dotację oświatową przedawnia się z upływem 10 lat, zgodnie z art. 118 k.c. Wypłata dotacji nie jest świadczeniem okresowym – dotacja jest świadczeniem jednorazowym, otrzymywanym w okresie roku, wypłacanym w comiesięcznych „ratach” (art. 90 ust. 3c ustawy o systemie oświaty). Chodzi tu o elementy składowe (raty) jednego świadczenia, które jest przyznawane na cały rok kalendarzowy. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 maja 2014 r., IV CSK 531/13, LEX nr 1504576.

Czy można żądać odsetek od niewypłaconej dotacji gminnej na niepubliczne przedszkola?

Termin wymagalności roszczenia o zapłatę brakującej kwoty dotacji wynika uchwały gminy, w której wskazany jest dzień do którego ma nastąpić wyrównanie kwoty dotacji. (najczęściej w uchwałach gminy wskazywane jest, iż dotacja ma zostać wyrównana do dnia 30 kwietnia następującego po roku udzielenia dotacji). Dlatego też należne odsetki ustawowe, na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. – winny być liczone za poszczególne lata począwszy od dnia wskazanego w uchwale gminy jako termin wyrównania dotacji. Obecnie odsetki ustawowe wynoszą 7% w skali roku.

 

Foto dzięki uprzejmości: nenetus / freedigitalphotos.net