Kategoria: umowa

Jak odróżnić umowę o pracę od umowy zlecenia? 

umowa o pracę a umowa zlecenie

Umowa zlecenia i umowa o pracę stosowane są w różnych sytuacjach i mają swoje specyficzne zastosowania. Przedsiębiorca zamierzający zatrudniać pracowników i zleceniobiorców powinien orientować się, w jakich sytuacjach można zaproponować potencjalnemu pracownikowi umowę o pracę a w jakich można zastosować umowę zlecenie. 

Umowa o pracę  

Ogólnie mówiąc, umowę o pracę stosujemy, gdy chcemy zatrudnić osobę na dłuższy okres, a nie tylko do wykonania jednego konkretnego zadania. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę musi mieć określone, stałe obowiązki wynikające z jego stanowiska i jest odpowiedzialny za regularne, powtarzające się zadania. Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę podlega pracodawcy, wykonuje pracę zgodnie z jego instrukcjami i jest objęta jego nadzorem. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę musi przestrzegać ustalonych godzin pracy i być obecny w miejscu pracy określonym przez pracodawcę. Pracownicy mają prawo do określonych świadczeń socjalnych, takich jak płatny urlop czy świadczenie chorobowe. 

Umowa zlecenia 

Umowa zlecenia stosowana jest, gdy nie chcemy wiązać się z daną osobą na dłuższy czas. Często zleceniodawca powierza zleceniobiorcy konkretne, jednorazowe zadania lub projekty, które mają być zrealizowane w określonym czasie. Zleceniobiorca nie musi podporządkować się zleceniodawcy ani wykonywać pracy zgodnie z jego instrukcjami. Ma swobodę wyboru sposobu realizacji zlecenia. Ma prawo w swobodnej w organizacji swojego czasu pracy i nie musi przestrzegać ustalonych godzin pracy ani rejestrować czasu pracy. Zleceniobiorca może wykonywać pracę w dowolnym miejscu i nie jest związany z miejscem pracy określonym przez zleceniodawcę. Wynagrodzenie zleceniobiorcy jest uzależnione od wykonanej pracy lub osiągniętego rezultatu i zasadniczo nie jest wypłacane w stałych, miesięcznych kwotach. 

Jak odróżnić umowę zlecenia od umowy o pracę? 

Odróżnienie umowy o pracę od umowy zlecenia czasem sprawia trudności, lecz to rozróżnienie jest istotne, gdyż te umowy różnią się od siebie pod względem praw i obowiązków stron. Oto kilka kluczowych różnic: 

Subordynacja: Umowa o pracę wiąże się z podległością służbową, co oznacza, że pracownik musi przestrzegać instrukcji i wytycznych pracodawcy, podczas gdy w przypadku umowy zlecenia zleceniobiorca nie musi być podporządkowany zleceniodawcy.  

Czas pracy: W przypadku umowy o pracę pracodawca ustala godziny pracy, natomiast w przypadku umowy zlecenia zleceniobiorca ma większą swobodę w organizowaniu swojego czasu. 

Wynagrodzenie: W umowie o pracę wynagrodzenie jest zwykle ustalane jako stała kwota miesięczna, podczas gdy w umowie zlecenia wynagrodzenie może być uzależnione od wykonanej pracy lub osiągniętego rezultatu. 

Świadczenia socjalne: Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mają prawo do świadczeń takich jak płatny urlop czy świadczenie chorobowe. Zleceniobiorcy nie mają prawa do tych świadczeń. 

Ochrona prawna: Pracownicy objęci umową o pracę są chronieni przez kodeks pracy, który reguluje m.in. warunki zatrudnienia, prawa i obowiązki stron. Umowy zlecenia nie są objęte kodeksem pracy, a ich warunki są regulowane przez kodeks cywilny. 

Terminy i sposób rozwiązania umowy: Umowa o pracę może być rozwiązana z zachowaniem okresu wypowiedzenia wynikającym z kodeksu pracy, natomiast umowa zlecenia może być rozwiązana z uwzględnieniem terminów określonych w umowie zlecenia. 

Jak uniknąć przekwalifikowania umowy zlecenia na umowę o pracę? 

Aby uniknąć przekwalifikowania umowy zlecenia na umowę o pracę, należy zapewnić, że umowa zlecenia nie spełnia kryteriów charakterystycznych dla umowy o pracę. W przeciwnym razie, sąd może uznać, że umowa zlecenia jest de facto ukrytą umową o pracę, co może prowadzić do konieczności poniesienia dodatkowych kosztów, takich jak zaległe składki na ubezpieczenie społeczne czy podatki. Oto kilka wskazówek, jak uniknąć przekwalifikowania umowy zlecenia na umowę o pracę: 

  • Nie wprowadzaj subordynacji: Unikaj sytuacji, w których zleceniobiorca musi podporządkować się zleceniodawcy, a także wykonywać pracę zgodnie z jego instrukcjami i w określonym miejscu. Zleceniobiorca powinien mieć swobodę decydowania o sposobie wykonania pracy. 
  • Elastyczność w organizacji czasu pracy: W umowie zlecenia nie powinno być sztywno określonych godzin pracy ani konieczności rejestrowania czasu pracy. Zleceniobiorca powinien mieć możliwość samodzielnego zarządzania swoim czasem pracy. 
  • Określ cel zlecenia: W umowie zlecenia dobrze jest jasno określić cel i zakres pracy, tak aby było jasne, że umowa dotyczy określonego zadania, a nie długotrwałego zatrudnienia. 
  • Brak systematyczności: Unikaj regularnych, systematycznych zadań, które można by uznać za stałe obowiązki zleceniobiorcy. Umowa zlecenia powinna odnosić się do konkretnej pracy lub projektu, a nie cyklicznych zadań. 
  • Określ wynagrodzenie zgodnie z efektami pracy: W umowie zlecenia wynagrodzenie powinno być uzależnione od wyników pracy lub etapów projektu, a nie wypłacane w stałych, miesięcznych kwotach. 
  • Zabezpiecz się w umowie: Dobrze jest zawrzeć w umowie zlecenia klauzule mówiące o tym, że umowa nie jest umową o pracę, a także opisać, że zleceniobiorca ma prawo do samodzielnego wykonania pracy, decydowania o miejscu i czasie pracy oraz do zatrudnienia innych osób do jej wykonania. 
  • Zachowuj niezależność: Unikaj sytuacji, w których zleceniobiorca jest traktowany jak pracownik, na przykład poprzez uczestnictwo w firmowych wydarzeniach, korzystanie z benefitów dla pracowników czy korzystanie z firmowych narzędzi. 

Jak wytłumaczyć Państwowej Inspekcji Pracy, że umowa zlecenia nie jest umową o pracę? 

W przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), kluczowe jest, aby udokumentować i przedstawić dowody potwierdzające, że umowa zlecenia nie spełnia cech charakterystycznych dla umowy o pracę. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc w wyjaśnieniu różnicy: 

  1. Przedstaw umowę zlecenia: Przygotuj kopię umowy zlecenia, która wyraźnie określa cel i zakres zlecenia oraz sposób wynagradzania. Upewnij się, że umowa zawiera klauzule wyjaśniające, że zleceniobiorca nie jest pracownikiem, a umowa nie jest umową o pracę. 
  1. Udokumentuj brak subordynacji: Przedstaw dowody, że zleceniobiorca nie podlega zleceniodawcy, nie ma obowiązku wykonywania poleceń czy ścisłego nadzoru ze strony zleceniodawcy. Mogą to być na przykład korespondencja e-mailowa, procedury wewnętrzne czy instrukcje. 
  1. Wykaż elastyczność czasu pracy: Przedstaw dowody na to, że zleceniobiorca ma swobodę w organizacji swojego czasu pracy i nie ma określonych godzin pracy ani systemu ewidencjonowania czasu pracy. Przedstaw dowody na to, że zleceniobiorca nie był zobowiązany do pracy w określonych godzinach lub rejestrowania czasu pracy, takie jak korespondencja e-mailowa, zapisy rozmów telefonicznych czy materiały projektowe. 
  1. Pokaż niezależność zleceniobiorcy: Przedstaw informacje, które wskazują, że zleceniobiorca pracuje samodzielnie lub z pomocą wybranych przez siebie osób i nie korzysta z benefitów czy narzędzi przeznaczonych dla pracowników. Przedstaw też dowody na to, że zleceniobiorca samodzielnie podejmuje decyzje dotyczące sposobu, miejsca i czasu wykonywania pracy. Można to zrobić, przedstawiając korespondencję, umowy z podwykonawcami lub inne dokumenty, które pokazują niezależność zleceniobiorcy. Zbierz pisemne oświadczenia lub zeznania zleceniobiorcy oraz świadków, które potwierdzają niezależność zleceniobiorcy w wykonywaniu pracy, brak konieczności pracy w określonym miejscu i czasie oraz brak subordynacji względem zleceniodawcy. Zapewnij dowody na to, że zleceniobiorca miał możliwość wyboru miejsca i sposobu pracy, na przykład faktury za używane narzędzia, koszty podróży czy korespondencję związana z organizacją pracy. 
  1. Udokumentuj sposób wynagradzania: Przedstaw dowody, że wynagrodzenie zleceniobiorcy jest uzależnione od wykonanej pracy lub osiągniętego rezultatu, a nie wypłacane w stałych, miesięcznych kwotach. 
  1. Opisz charakter pracy: Wyjaśnij, że praca wykonywana przez zleceniobiorcę nie jest stała, cykliczna ani systematyczna, a zlecenie dotyczy raczej konkretnego zadania lub projektu. Przedstaw dokumenty lub materiały potwierdzające, że zleceniobiorca wykonywał konkretne, nieregularne zadania, a nie cykliczne obowiązki, które mogłyby wskazywać na stałe zatrudnienie. 
  1. Współpracuj z inspektorem PIP i odpowiedz na wszystkie pytania oraz przedstaw wymagane dokumenty. W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy, który pomoże ocenić sytuację i przygotować odpowiednie argumenty prawne na rzecz klasyfikacji umowy jako umowy zlecenia, a nie umowy o pracę. 

Jak odpowiada biuro księgowe wobec klienta za popełnione błędy?

odpowiedzialność biura ksiegowego

Biuro księgowe może odpowiadać wobec klienta za popełnione błędy na kilku płaszczyznach.

Odpowiedzialność biura księgowego wobec klienta za popełnione błędy zależy od umowy zawartej pomiędzy stronami oraz obowiązujących przepisów prawa. W przypadku popełnienia błędu, biuro księgowe może ponosić różne konsekwencje.

Umowa o świadczenie usług księgowych

W umowie o świadczenie usług księgowych między biurem a klientem mogą być zawarte postanowienia dotyczące odpowiedzialności za błędy. . Umowa może przewidywać konkretne sankcje za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań, takich jak kary umowne, obowiązek naprawienia błędu czy zwrot wynagrodzenia. Warto zwrócić uwagę na warunki takie jak zakres odpowiedzialności, limit odszkodowania czy warunki reklamacji.

Odpowiedzialność cywilna

Biuro księgowe może odpowiadać na zasadach ogólnych za szkodę wyrządzoną klientowi w wyniku niewłaściwego wykonania umowy. Odpowiedzialność ta wynika z przepisów kodeksu cywilnego, w szczególności z art. 471 k.c.. Klient może żądać odszkodowania za poniesione straty, które są wynikiem błędu księgowego. W praktyce może to obejmować zwrot kosztów poniesionych na naprawienie błędów oraz pokrycie ewentualnych kar finansowych nałożonych przez organy podatkowe.

Odpowiedzialność karna

W przypadku popełnienia poważnych błędów, które prowadzą do naruszenia przepisów prawa, biuro księgowe może być pociągnięte do odpowiedzialności karnej. Przykładem takiej sytuacji może być udział w oszustwach podatkowych lub uchyleniu się od ujawnienia informacji podatkowej.

Odpowiedzialność z tytułu przepisów podatkowych i ubezpieczeń społecznych

W przypadku błędów w rozliczeniach podatkowych i ubezpieczeń społecznych, odpowiedzialność może wynikać z odpowiednich przepisów prawa. Biuro księgowe może być zobowiązane do pokrycia ewentualnych dodatkowych zobowiązań podatkowych i składek ubezpieczeniowych wraz z odsetkami oraz do poniesienia odpowiedzialności karno-skarbowej, jeżeli przyczyni się do niedopełnienia obowiązków przez klienta.

Reputacja

Błędy popełnione przez biuro księgowe mogą negatywnie wpłynąć na jego reputację wśród klientów i potencjalnych partnerów biznesowych.

W praktyce, aby zminimalizować ryzyko ewentualnych błędów, biura księgowe zwykle zabezpieczają się przed odpowiedzialnością za ewentualne błędy, zawierając odpowiednie klauzule w umowach z klientami oraz posiadając ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Dlatego warto sprawdzić warunki umowy i zasięgnąć informacji o ubezpieczeniu biura księgowego przed podpisaniem umowy o współpracy.

Warto na początku z biurem księgowym porozmawiać na temat dobrowolnego naprawienia błędów, ponieważ biuro księgowe jest zobowiązane do naprawienia błędów, które popełniło. W praktyce oznacza to, że biuro musi skorygować wszelkie błędne wpisy i zgłosić poprawione dane do odpowiednich organów. Jeśli w wyniku błędów popełnionych przez biuro księgowe klient zostanie obciążony dodatkowymi opłatami lub karą, biuro powinno pokryć te opłaty i kary.

Jak wspólnik spółki cywilnej może się zabezpieczyć przed wierzycielami i nieuczciwymi wspólnikami?

jak zabezpieczyć się przed wierzycielami w spółce cywilnej

Co to jest spółka cywilna?

Umowa spółki cywilnej jest porozumieniem pomiędzy jej wspólnikami, która reguluje relacje między wspólnikami oraz zasady prowadzenia spółki cywilnej (art. 860 k.c. i dalsze). Taka umowa zawiera postanowienia dotyczące podziału zysków, podziału obowiązków, zarządzania spółką i innych aspektów współpracy.

Jednak sama umowa spółki cywilnej nie chroni przed wierzycielami. Wierzyciele mogą dochodzić swoich roszczeń z tytułu długów wynikających z prowadzonej spółki cywilnej bezpośrednio od wspólników, gdyż wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za jej zobowiązania solidarnie i nieograniczenie całym swoim majątkiem.

W praktyce oznacza to, że wierzyciele mogą wystąpić z roszczeniami do majątku prywatnego każdego ze wspólników z osobna. Jeśli w umowie między wspólnikami znajdują się postanowienia dotyczące podziału odpowiedzialności za długi, to może to wpłynąć jedynie na relacje między wspólnikami, ale nie wpłynie na możliwość dochodzenia roszczeń przez wierzycieli od wspólników spółki cywilnej.

Czy można się w umowie spółki cywilnej jakoś zabezpieczyć przed wierzycielami?

Już przy negocjowaniu treści umowy spółki cywilnej warto przestrzegać kilku ogólnych wskazówek, które mogą pomóc w zabezpieczeniu się przed wierzycielami w spółce cywilnej. Na początku warto pamiętać, że w spółce cywilnej wspólnicy odpowiadają solidarnie i nieograniczenie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Aby zminimalizować ryzyko, należy przestrzegać kilku poniższych zasad:

  1. Staranne planowanie i zarządzanie finansami: należy na bieżąco monitorować wydatki spółki cywilnej, terminowe regulowanie zobowiązań, utrzymywanie dobrych relacji z wierzycielami i przestrzeganie terminów płatności. To z pewnością może zabezpieczyć przed nieprzewidzianymi roszczeniami wobec wspólników spółki cywilnej;
  2. Ustalenie zasad odpowiedzialności: W umowie spółki cywilnej można określić między wspólnikami zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki, co pomoże w przypadku sporów między wspólnikami. Należy jednak pamiętać, że takie postanowienia nie wpłyną na relacje z wierzycielami, gdyż każdy ze wspólników spółki cywilnej odpowiada całym swym majątkiem za długi spółki cywilnej;
  3. Ubezpieczenie: W zależności od rodzaju działalności, należy rozważyć wykupienie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, które może zabezpieczyć przed niektórymi roszczeniami wierzycieli;
  4. Ostrożność w wyborze wspólników: Przed rozpoczęciem współpracy warto sprawdzić wiarygodność potencjalnych wspólników spółki cywilnej i ich doświadczenie oraz zdolność do odpowiedzialnego zarządzania finansami;
  5. Reorganizacja struktury prawnej: W niektórych przypadkach można rozważyć przekształcenie spółki cywilnej w inną formę prawną, taką jak przykładowo spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.), która oferuje większą ochronę majątku prywatnego wspólników;
  6. Konsultacja z prawnikiem: Warto skonsultować się z prawnikiem, który pomoże ocenić ryzyko, opracować strategie ochrony majątku i odpowiedzialności oraz dostosować strukturę prawną do potrzeb biznesu.

Czy w umowie spółki cywilnej można wpisać limit odpowiedzialności wspólnika?

W umowie spółki cywilnej można wprowadzić postanowienia dotyczące limitu odpowiedzialności wspólnika. Jednak należy pamiętać, że takie postanowienia mają wpływ tylko na stosunki między wspólnikami, a nie na relacje z wierzycielami.

Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają solidarnie i nieograniczenie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Wierzyciele mogą dochodzić swoich roszczeń z tytułu długów spółki od każdego ze wspólników, niezależnie od postanowień umowy między wspólnikami.

W praktyce oznacza to, że wpisanie limitu odpowiedzialności wspólnika w umowie spółki cywilnej może być użyte jedynie jako sposób na rozwiązanie sporów między wspólnikami, ale nie będzie miało wpływu na ich odpowiedzialność wobec wierzycieli.

Jak zabezpieczyć się przed nieuczciwymi wspólnikami spółki cywilnej?

Ochrona przed nieuczciwymi wspólnikami w spółce cywilnej może być kluczowa dla sukcesu Twojej działalności. Oto kilka sugestii, które mogą pomóc zabezpieczyć się przed nieuczciwymi wspólnikami:

  1. Staranny dobór wspólników: Przed rozpoczęciem współpracy z potencjalnym wspólnikiem, należy przeprowadzić staranną analizę prowadzonych wcześniej przedsięwzięć przez potencjalnych wspólników, sprawdzając ich doświadczenie, reputację, zdolność finansową i ewentualne konflikty interesów;
  2. Jasne i szczegółowe zapisy umowy spółki cywilnej: umowa spółki cywilnej powinna być sporządzona w sposób czytelny i szczegółowy. Umowa spółki cywilnej musi określać prawa, obowiązki, podział zysków, sposób podejmowania decyzji oraz procedury w przypadku sporów, wyjścia wspólnika czy też rozwiązania spółki. Warto również uwzględnić klauzule dotyczące konkurencji, poufności oraz zabezpieczenia własności intelektualnej;
  3. Sporządzenie umowy wspólników: Oprócz umowy spółki cywilnej, możesz rozważyć sporządzenie odrębnej umowy wspólników, która będzie regulować szczegóły współpracy między wspólnikami, takie jak postanowienia dotyczące wystąpienia ze spółki cywilnej wspólnika i jego spłata czy procedury w przypadku śmierci wspólnika;
  4. Ustalenie jasnych procedur i systemów kontroli: Warto zawczasu ustalić procedury i systemy kontroli finansowej, zarządzania ryzykiem, monitorowania wykonywania zadań i sprawozdawczości, tak aby łatwo można było wykryć ewentualne nieprawidłowości;
  5. Otwarta komunikacja ze wspólnikami: Warto prowadzić otwartą i uczciwą komunikację między wspólnikami. Regularne spotkania i wymiana informacji mogą pomóc w wykrywaniu problemów na wczesnym etapie;
  6. Zewnętrzne audyty i doradztwo: W przypadku większych spółek warto rozważyć zlecenie zewnętrznego audytu finansowego lub prawnego, co może pomóc w utrzymaniu przejrzystości i zapewnieniu zgodności z przepisami prawa;
  7. Konsultacje z prawnikami i księgowymi: Skonsultuj się z prawnikiem i księgowym, który może pomóc w przygotowaniu odpowiednich umów, klauzul i procedur, aby chronić Twoje interesy;
  8. Świadomość prawna: Należy znać swoje prawa i obowiązki jako wspólnika spółki cywilnej, co pomoże w wykryciu nieuczciwych działań oraz w przeciwdziałaniu im na ich wczesnym etapie.

Jakie informacje powinno zawierać wezwanie do zapłaty?

wezwanie do zapłaty

Na szkoleniach prowadzonych przez sędziów sądów gospodarczych wskazuje się, że prawidłowe wezwanie do zapłaty musi zawierać niezbędne elementy do identyfikacji zobowiązania dłużnika. Wezwanie do zapłaty musi precyzować, skąd wziął się obowiązek zapłaty. Zasadniczo obowiązek zapłaty powstaje w momencie, gdy wierzyciel wykona swoje zobowiązanie (wykona usługę, dostarczy towar).

Podstawowe elementy wezwania do zapłaty

Przy wezwaniu do zapłaty za wykonane usługi lub dostarczony towar niezbędnymi elementami wezwania do zapłaty są:

  1. data i miejsce sporządzenia wezwania do zapłaty,
  2. dane wierzyciela (podmiot, który wykonał usługę lub dostarczył towar),
  3. dane dłużnika (podmiot zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia),
  4. stosunek prawny (umowa, zamówienie, itp.), z którego wynika obowiązek zapłaty,
  5. potwierdzenie wykonania usługi lub dostarczenia towaru (korespondencja emailowa, podpisana przez dłużnika dokumentacja magazynowa);
  6. kwota zadłużenia (warto też wskazać, ile wynoszą już naliczone odsetki od zadłużenia),
  7. termin spłaty długu (należy wskazać, kiedy dług miał być uregulowany oraz wyznaczyć dodatkowy, krótki termin na zapłatę, np.: 3 lub 7 dniowy),
  8. numer rachunku bankowego wierzyciela, na który należy dokonać zapłaty,
  9. podpis osoby sporządzającej wezwanie do zapłaty.

Dodatkowe elementy wezwania do zapłaty

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

W wezwaniu do zapłaty można wskazać, że to pismo jest próbą przedsądowego rozwiązania sporu. Taki wymóg wynika z art. 187 par. 1 pkt 3) k.p.c., gdyż w pozwie o zapłatę powód (wierzyciel) musi wskazać, czy strony podjęły próbę pozasądowego rozwiązania sporu. Czasem do wezwania o zapłatę dołącza się też projekt ugody pozasądowej.

W wezwaniach do zapłaty wskazuje się, że w przypadku niezapłacenia długu w dodatkowo wyznaczonym terminie, wierzyciel może zgłosić dłużnika do rejestru dłużników. Jest to jeden z elementów dyscyplinujących, gdyż pojawienie się dłużnika w rejestrze dłużników na pewno skomplikuje mu prowadzenie działalności gospodarczej.

W wezwaniach pomiędzy przedsiębiorcami dopisuje się też informację o wysokości zryczałtowanej kwoty rekompensaty za egzekucję. Te kwoty to: 40 euro – jeśli wynagrodzenie jest niższe niż 5 000 złotych; 70 euro – jeśli wynagrodzenie jest w przedziale pomiędzy 5 000 złotych a 50 000 złotych; 100 euro – dla wynagrodzenia powyżej 50 000 zł.

Wezwanie do zapłaty należy wysłać listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Jest to o tyle istotne, że w przypadku sprawy sądowej sąd będzie widział, iż wierzyciel przypomniał dłużnikowi o jego zadłużeniu oraz spróbował rozwiązać sprawę przed skierowaniem pozwu do sądu.

Kontrakt menedżerski

umowa menedżerska

Kontrakt menadżerski (także nazywany umową o zarządzanie przedsiębiorstwem lub umową menadżerską) jest umową, na podstawie której menedżer zobowiązuje się do wykonywania stale i za wynagrodzeniem czynności polegających na zarządzaniu przedsiębiorstwem. Umowa menedżerska jest umową nieuregulowaną w kodeksie cywilnym, choć jest to umowa zbliżona do określonych w kodeksie cywilnym umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o świadczenie usług.

Istota umowy menedżerskiej

Opisując charakter umowy menedżerskiej można w skrócie wskazać, że jest to umowa na podstawie której następuje „przeniesienie” przez właścicieli przedsiębiorstwa na osobę zarządzającą (menedżera) uprawnień do samodzielnego podejmowania czynności faktycznych i prawnych dotyczących zarządzania przedsiębiorstwem. Powyższe oznacza, że menedżer jest samodzielny w zakresie kierowania przedsiębiorstwem, ma swobodę w wyborze sposobu (stylu) zarządzania, możliwości wykorzystywania dotychczasowych kontaktów handlowych, doświadczenia zawodowego, umiejętności organizacyjnych, reputacji, własnego wizerunku (za orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2002 r., I PKN 776/00). Menadżer powinien dysponować wiedzą, doświadczeniem i kwalifikacjami niezbędnymi do należytego zarządzania przedsiębiorstwem oraz nie powinny istnieć przeszkody prawne i faktyczne uniemożliwiające lub znacząco utrudniające mu wykonywanie obowiązków przewidzianych umową menedżerską (np.: nie jest związany umową o zakazie konkurencji).

Zakres usług menedżera, rozwiązanie umowy

Umowa menedżerska powinna prawidłowo określać zakres usług menedżera. Menedżer powinien  zobowiązać się do kierowania i prowadzenia spraw zarządzanej spółki, ale też obowiązkiem menedżera będzie też reprezentowanie spółki „na zewnątrz”.

Umowa menedżerska musi wskazywać okres, na jaki ta umowa została zawarta oraz przewidywać możliwość wcześniejszego jej rozwiązania. Przykładami, kiedy umowa menedżerska powinna być rozwiązana w trybie natychmiastowym, są takie zdarzenia jak:

a.            nie wykonywanie lub nienależyte wykonywanie obowiązków przez Menadżera,

b.            działanie Menadżera na szkodę spółki,

c.            nie wykonywanie przez Menadżera obowiązków z powodu choroby lub innej przyczyny przez okres dłuższy niż 90 dni,

d.            rażące naruszenie ogólnie obowiązujących przepisów prawa przez Menadżera,

e.            Menadżer naruszenie zakazu konkurencji bądź wykorzystanie tajemnicy przedsiębiorstwa przez Menedżera bez wymaganej zgody spółki.

Wynagrodzenie, zakaz konkurencji

Umowa menedżerska powinna precyzyjnie określać sposób wyliczenia wynagrodzenia menedżera oraz zawierać postanowienia dotyczące tzw. świadczeń dodatkowych (np.: prywatna opieka medyczna, dodatkowe ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej, itp.).

Umowa menedżerska powinna też zawierać regulacje dotyczące zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa oraz zakazu konkurencji. Z tymi regulacjami musi się wiązać odpowiednia sankcja za ich nieprzestrzeganie w postaci kar umownych.

Uchwała wspólników zarządzanej spółki

Umowa menedżerska może też mieć swoje umocowanie np.: w uchwale zgromadzenia wspólników zarządzanej spółki. Warto aby ten organ uchwalił, że wynagrodzenie przysługuje Menedżerowi tylko w przypadku świadczenia usług prowadzenia przedsiębiorstwa spółki zgodnie z zawartą umową menedżerską, a więc w przypadku nieświadczenia usług objętych umową menedżerską, niezależnie czy z przyczyn usprawiedliwionych (jak choroba Menedżera), czy też nieusprawiedliwionych – wynagrodzenie nie przysługuje. Jest to o tyle istotne, że w razie sporu o wysokość wynagrodzenia sąd będzie miał ułatwione zadanie, aby ustalić intencje stron przy zawieraniu umowy menedżerskiej.

Czy know-how można opatentować?

know-how

Na początku należy wyjaśnić czym są: know-how i tajemnica przedsiębiorstwa. Pojęcia te nie są tożsame.

Know-how

Definicja tego pojęcia znajduje się w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 316/2014 z dnia 21 marca 2014 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień o transferze technologii, w którym  ustawodawca europejski w art.1 ust. 1 pkt. i wskazał, że know-how stanowi pakiet informacji praktycznych, wynikających z doświadczenia i badań, które są:

  • niejawne, czyli nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne;
  • istotne, czyli ważne i użyteczne z punktu widzenia wytwarzania produktów objętych umową;
  • zidentyfikowane, czyli opisane w wystarczająco zrozumiały sposób, aby można było sprawdzić, czy spełniają kryteria niejawności i istotności.

Tajemnica przedsiębiorstwa

Definicja tego pojęcia znajduje się w art. 11 Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:

§ 2 Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

Porównując powyższe definicje można zauważyć, że tajemnica przedsiębiorstwa jest pojęciem szerszym niż know-how. Każde know-how stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, ale nie każda tajemnica przedsiębiorstwa stanowi know-how.

Jak zabezpieczyć know-how i tajemnicę przedsiębiorstwa

Know-how nie ma charakteru odkrywczego, nie można go więc opatentować.

Podstawowym instrumentem prawnym służącym ochronie know-how są przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: zgodnie z art.  11. § 1Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Art. 23 tej samej ustawy określa odpowiedzialność karną za załamanie tajemnicy przedsiębiorstwa: § 1. Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Tej samej karze podlega, kto, uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej.

Ponadto sąd może nakazać naprawienie szkody, a także zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu lub zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wszystko zależy od okoliczność dokonania czynu nieuczciwej konkurencji. Przedsiębiorca może dochodzić również odszkodowania przed sądem cywilnym na podstawie art. 415 kodeksu cywilnego, przepis ten nakazuje naprawienie wyrządzonej szkody. Odszkodowania przedsiębiorca może dochodzić niezależnie od tego, czy toczy się postępowanie przed sądem karnym.

Podstawową formą ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa oraz know-how jest właściwa klauzula umowna. Inaczej mówić, przedsiębiorca powinien zadbać o to, aby w umowach z kontrahentami, pracownikami, itp. znalazły się zapisy chroniące tajemnicę przedsiębiorstwa oraz know-how przedsiębiorcy.

Tajemnica przedsiębiorstwa utrzymuje swoją ważność do czasu pozostawania informacją niejawną i to na przedsiębiorcy ciąży obowiązek. Należy o to zadbać, np. poprzez kary umowne w umowie z pracownikami z tytułu naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, szyfrowanie plików lub wyraźne oznaczanie dokumentów, jako informacje poufne.

Czy zwrot świadczenia po odstąpieniu od umowy może być zabezpieczony w trybie art. 730(1) § 2(1) k.p.c.?

zabezpieczenie

W jednej ze spraw kupujący, będący przedsiębiorcą, odstąpił od umowy sprzedaży ze względu na wadę fabryczną samochodu. Ponieważ umowa sprzedaży została zawarta pomiędzy przedsiębiorcami to kupujący zażądał od sądu zabezpieczania roszczenia w trybie art. 730(1) § 2(1) k.p.c..

Sąd odmówił udzielania zabezpieczenia, gdyż stanął na stanowisku, że powód nie dochodzi zapłaty z tytułu sprzedaży towaru, a dochodzi zwrotu świadczenia po odstąpieniu od umowy. Sąd uznał, że roszczenie o zwrot świadczenia po odstąpieniu od umowy nie można utożsamiać z transakcją handlową w rozumieniu art. 730(1) § 2(1) k.p.c. w zw. z art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Czy Sąd mógł odmówić zabezpieczenia?

Jest to jednak nieprawidłowo przeprowadzona wykładnia systemowa i funkcjonalna ww. przepisów, a także przepisów art. 560 § 1 k.c. i art. 494 § 1 k.c.. Analizując zacytowane przepisy należy dojść do wniosku, że roszczenie o świadczenia po odstąpieniu od umowy należy zaliczyć do transakcji handlowej. Jeśli stosunek prawny został nawiązany pomiędzy przedsiębiorcami a jego wartość jest poniżej kwoty 75.000 zł oraz wyznaczony przez kupującego termin zwrotu wpłaconej ceny wynosi powyżej trzech miesięcy to taki podmiot może uzyskać zabezpieczenie w trybie art. 730(1) § 2(1) k.p.c..

Odstąpienie jest funkcjonalnie związane z umową

Roszczenia w związku z odstąpieniem od umowy zostały umieszczone systemowo w przepisach k.c. poświęconych umowie sprzedaży. W związku z tym, roszczenie zapłaty w związku z odstąpieniem od umowy jest nierozerwalnie związane z transakcją handlową, w wyniku której doszło do dostawy towaru. Roszczenie związane z odstąpieniem od umowy ma charakter akcesoryjny, tj. nie może istnieć w oderwaniu od istoty transakcji handlowej (dostawy towaru/usługi i zapłaty wynagrodzenia), gdyż gdyby transakcji nie było, to wtedy nie istniałoby roszczenie kupującego w związku z odstąpieniem od umowy. Innymi słowy, argumentując a maiori ad minus, skoro przyjmiemy, iż roszczenie w związku z odstąpieniem od umowy stanowi element transakcji handlowej (co do zasady stanowi element występujący w każdej transakcji handlowej – a contrario art. 558 k.c.), czyli że nie może być takiej transakcji sprzedaży, w której zostaną wyeliminowane roszczenia z tytułu możliwego odstąpienia od umowy w związku z wadami rzeczy, to przy żądaniu zwrotu w związku z odstąpieniem od umowy mamy do czynienia z dochodzeniem „należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej”. Kupujący ma interes prawny w dochodzeniu zabezpieczania zwrotu świadczenia otrzymanego w wykonaniu umowy, od której odstąpił. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 494 § 1 k.c. strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy.

Pojęcie należności

Ustawodawca w art. 7301 § 21 k.p.c. posłużył się pojęciem „należności”, które zostało zdefiniowane w dyrektywie PE i Rady nr 2011/7/UE z 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, w wyniku której wprowadzono do polskiego porządku prawnego ustawę z dnia 8 marca 2013 r. (w polskiej ustawie brak definicji pojęcia „należności”). Zgodnie z art. 2 pkt 8 przytoczonej dyrektywy pod pojęciem „należności” należy rozumieć „główną kwotę, która powinna była zostać zapłacona w umownym lub ustawowym terminie zapłaty, obejmującą także mające zastosowanie podatki, cła, opłaty lub koszty wymienione na fakturze lub w równoważnym wezwaniu do zapłaty”. Przy realizacji odstąpienia od umowy kupujący co do zasady dochodzi właśnie kwoty głównej z transakcji handlowej, która powinna zostać zapłacona w terminie wyznaczonym w niniejszym stanie faktycznym zgodnie z art. 455 k.c. (tj. w terminie wyznaczonym przez powoda w wezwaniu z dnia 4 sierpnia 2020 r.). Oznacza to, że powód w niniejszym przypadku dochodzi zwrotu należności w wyniku realizacji swoich praw wynikających z transakcji handlowej, a nie w wyniku jakiegoś innego stosunku prawnego, którego nie można byłoby nazwać „transakcją handlową”.

Funkcjonalnie dyrektywa nr 2011/7/UE została wprowadzona, by zapobiegać opóźnieniom w płatnościach oraz by wierzyciel (powód) nie był zmuszony sięgać do zewnętrznych źródeł finansowania (pkt 3 preambuły dyrektywy). W niniejszym stanie faktycznym, gdy pozwany odmawia zapłaty, realizuje się sytuacja, w której powód może być zmuszony do skorzystania z zewnętrznych źródeł finansowania, gdyż powód dysponuje obecnie niesprawnym pojazdem, a nie dysponuje pieniędzmi, które zapłacił za kupno wadliwego towaru. Skoro funkcją przytaczanych przepisów jest ochrona wierzyciela, a roszczenia z tytułu wad fizycznych stanowią nieodłączny element transakcji handlowej (umowy sprzedaży towarów), które to roszczenia stanowią w istocie rdzeń umowy sprzedaży (transakcji handlowej), to zatem należy przyjąć, iż powód w niniejszej sprawie dochodzi swoich należności wynikających właśnie z transakcji handlowej, którą była dostawa towaru.

Konkludując, kupujący, który odstąpił od umowy sprzedaży, jeśli spełnia inne warunki, o których mowa w art. 730(1) § 2(1) k.p.c. ma prawo do uzyskania zabezpieczenia.