Postępowanie restrukturyzacyjne

postępowanie restrukturyzacyjne

Powstały nowe możliwości dla przedsiębiorców, który popadli w tarapaty finansowe. Oprócz istniejącego już postępowania upadłościowego od dnia 1 stycznia 2016 r. wprowadzono nowe rozwiązania polegające na kontrolowanej przez sąd restrukturyzacji przedsiębiorcy. Nowa ustawa Prawo restrukturyzacyjne ma na celu pomóc uratować przedsiębiorstwo będące w pogarszającej się kondycji finansowej, przed koniecznością przeprowadzania postępowania upadłościowego, w sytuacji w której istnieje szansa takiej poprawy funkcjonowania przedsiębiorstwa, by ponownie zaczęło ono dobrze prosperować.

Podstawą przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego, jest wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego, składany przez dłużnika. Ustawodawca przewidział, iż jedynie w dwóch przypadkach nie będzie możliwe otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego:

  1. pokrzywdzenia wierzycieli z powodu przeprowadzenia tego postępowania,
  2. uprawdopodobnienia przez dłużnika zapewnienia bieżącego zaspokajania kosztów postępowania restrukturyzacyjnego i zobowiązań powstałych po otwarciu tego postępowania (głównie chodzi o brak możliwości opłacenia wynagrodzenia zarządcy lub nadzorcy sądowego w toku postępowania).

Przepisy ustawy Prawo restrukturyzacyjne przewidują 4 typy postępowania restrukturyzacyjnego (m.in. różnią się one od siebie zakresem kontroli nad przedsiębiorstwem przez dłużnika), które mogą zostać przeprowadzone, by ratować zadłużone przedsiębiorstwo. Wybór danego typu postępowania zależy od dłużnika. Każde z postępowań posiada odrębne cechy, prowadzące do odmienności procedowania w trakcie postępowania.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

Jego główną cechą jest konieczność samodzielnego przygotowania propozycji naprawczych oraz zbierania głosów wierzycieli akceptujących propozycje naprawcze przez dłużnika, bez udziału sądu. Dłużnik musi zawrzeć umowę o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem tego postępowania z osobą posiadającą (albo spółką, której członkowie zarządu posiadają) licencję doradcy restrukturyzacyjnego; podmiot taki staje się tzw. nadzorcą układu. W trakcie tego postępowania dłużnik przygotowuje propozycje układowe dla wierzycieli, samodzielnie zbiera się głosy tych wierzycieli, a następnie występuje się z wnioskiem do sądu o zatwierdzenie układu. Ważnym wydarzeniem w trakcie tej procedury jest wyznaczenie przez dłużnika dnia układowego. Restrukturyzacja działalności obejmować będzie długi istniejące na dzień układowy. Pomiędzy dniem układowym a dniem złożenia wniosku do sądu o zatwierdzenie układu dłużnik zbiera głosy wierzycieli w sprawie restrukturyzacji przedsiębiorstwa i zaakceptowania przez wierzycieli propozycji układowych. Głosy wierzycieli są oddawane na stosownych kartach do głosowania. Następnie, w przypadku spełnienia wymogów przez wniosek do sądu o zatwierdzenie układu, sąd zatwierdza układ, który powinien być wykonywany od daty uprawomocnienia postanowienia sądu zatwierdzającego układ.

Przyspieszone postępowanie układowe

Ten typ procedowania rozpoczyna wniosek dłużnika złożony do właściwego sądu. Do wniosku dołącza się szereg dokumentów, które są rozpoznawane przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Przy uwzględnieniu wniosku sąd wydaje postanowienie o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego. Główną rolę w tym postępowaniu pełni nadzorca sądowy. Nadzorca sądowy oraz sędzia-komisarz prowadzący postępowanie mają uprawnienia do zapoznawania się m.in. z księgami rachunkowymi dłużnika. W tym postępowaniu przedsiębiorstwem co do zasady zarządza dłużnik. Po otwarciu przyspieszonego postępowania układowego, nadzorca sądowy sporządza plan restrukturyzacyjny, spis wierzytelności i spis wierzytelności spornych przedkładając je sądowi. Następnie dochodzi do głosowania przez wierzycieli nad układem. Dalszy tryb procedowania od przyjęcia układu jest tożsamy, jak w postępowaniu o zatwierdzeniu układu.

Postępowanie układowe

Ten typ postępowania jest dość zbliżony do przyspieszonego postępowania restrukturyzacyjnego. Również główną rolę w postępowaniu układowym pełni nadzorca sądowy. Wniosek o wszczęcie tego typu postępowania, w przeciwieństwie do przyspieszonego postępowania restrukturyzacyjnego, nie musi zawierać aktualnego wykazu majątku i bilansu dla celów postępowania. W związku z tym, odmiennie niż przy postępowaniu przyspieszonym, sporządzany musi być inwentarz majątku dłużnika. W zależności od uznania sądu, istnieje możliwość wyznaczenia rozprawy przed otwarciem postępowania układowego.

Postępowanie sanacyjne

Podstawową różnicą tego rodzaju postępowania jest przekazanie przez dłużnika zarządzania własnym przedsiębiorstwem w ręce zarządcy. Dłużnik traci na czas tego postępowania możliwość zarządzania firmą. Pewne czynności dłużnika mogą być bezskuteczne w stosunku do tzw. masy sanacyjnej (majątku objętego zarządem zarządcy), jeśli były podejmowane na rok przed otwarciem postępowania sanacyjnego. Skutkiem otwarcia postępowania sanacyjnego jest przekazanie zarządcy przez dłużnika całego majątku, wydanie wszelkiej dokumentacji dotyczącej przedsiębiorstwa, wygaśnięcie prokury. Zarządca w toku postępowania może sprzedawać części majątku dłużnika bez jego zgody. Celem działania zarządcy jest zatem uzdrowienie przedsiębiorstwa dłużnika oraz zorganizowanie zgromadzenia wierzycieli, którzy głosowaliby nad przyjęciem układu.

We wnioskach o wszczęcie przyspieszonego postępowania restrukturyzacyjnego i postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik samodzielnie może zaproponować, a w toku postępowania o zatwierdzenie układu przed wszczęciem postępowania sądowego proponuje, w toku postępowania sanacyjnego proponuje to zarządca, rozmaite sposoby restrukturyzacji. Możliwe są następujące propozycje:

– odroczenie terminu wykonania zobowiązania,

– rozłożenie spłaty na raty,

– zmniejszenie wysokości zobowiązań,

– konwersja wierzytelności na udziały lub akcje,

– zmiana, zamiana lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.

Możliwym jest wskazanie kilku różnych metod restrukturyzacji, aczkolwiek warunki restrukturyzacji powinny być jednakowe dla wszystkich wierzycieli.

W przypadku postępowań restrukturyzacyjnych odrębnie należy przeanalizować sytuację, w której dłużnik posiada wierzycieli rzeczowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem na mieniu dłużnika, przede wszystkim w zakresie, czy wierzyciel ten jest również wierzycielem osobistym dłużnika (czyli dłużnik odpowiada wobec tego wierzyciela całym swoim majątkiem, nie tylko rzeczą zabezpieczoną ograniczonym prawem rzeczowym np. hipoteką lub zastawem). Jeśli wierzyciel byłby jedynie wierzycielem rzeczowym, to nie brałby on udziału w postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Pamiętać również należy, iż powołani nadzorcy sądowi, zarządcy otrzymują wynagrodzenie, które płatne jest z funduszy dłużnika. Ponadto czynności nadzorcy sądowego (w przyspieszonym postępowaniu restrukturyzacyjnym i „zwykłym” postępowaniu restrukturyzacyjnym) mogą ograniczać prawo dłużnika, w przypadku czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu (czynności te zależeć mogą od wyrażenia zgody na nie przez nadzorcę sądowego).

W toku postępowań restrukturyzacyjnych dłużnik co do zasady chroniony jest przed egzekucją oraz wszczęciem postępowań upadłościowych.

Powyżej przedstawione rozważania przedstawiają w zarysie charakterystykę typów postępowań restrukturyzacyjnych. Wybór danego typu postępowania powinien być zatem uzależniony od woli dłużnika dalszego zarządzania przedsiębiorstwem, charakterystyki prowadzonej działalności oraz od możliwości przeprowadzenia rozmów z wierzycielami jeszcze przed złożeniem wniosku do sądu.

 

Opracowanie: adwokat Marcin Hołówka oraz adwokat Marcin Moj