Jak przejąć firmę po ojcu

Jak przejąć firmę po ojcu

Pokolenie pionierów przedsiębiorczości lat 90 ubiegłego wieku, jak wynika z mojej praktyki, robi się coraz bardziej zmęczone ciężką pracą i z chęcią przekazałoby stery przedsiębiorstwa młodszemu pokoleniu. Powstaje jednak pytanie – jak to mądrze zrobić? Jak przejąć prosperującą firmę po ojcu lub zapracowanej matce? Na co zwrócić uwagę?

Na początku, warto zastanowić się komu chcemy przekazać przedsiębiorstwo. Najczęściej wybierane są dwa modele – albo przygotowywanemu od lat do prowadzenia rodzinnego biznesu młodszemu pokoleniu (syn, córka, zięć, itp.) lub też zaufanemu pracownikowi, gdy młodsze pokolenie nie jest zainteresowane pracą w rodzinnej firmie.

Dla uproszczenia przyjmę, że przedsiębiorstwo jest prowadzone jako działalność gospodarcza osoby fizycznej oraz ma być przekazane komuś z najbliższej rodziny (synowi, córce).

 

Darowizna przedsiębiorstwa prowadzonego przez osobę fizyczną

Pierwszym rozwiązaniem, jakie jest stosowane w tego typu sytuacjach, to zawarcie umowy darowizny. W umowie darowizny darczyńca prowadzący przedsiębiorstwo zarobkowe zobowiązuje się do jego przekazania na określony w tej umowie dzień. Do umowy darowizny warto dołączyć przygotowane ad hoc sprawozdanie finansowe aby można było precyzyjnie określić, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa oraz jaka jest wartość rynkowa darowizny. Jest to istotne dla potrzeb m.in. taksy notarialnej oraz wysokości podatku od czynności cywilnoprawnych. Oczywiste jest, że przekazanie przedsiębiorstwa w drodze darowizny na rzecz dziecka nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na podstawie wyłączenia zawartego w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, że przepisów tej ustawy o PIT nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ale to wyłączenie z opodatkowania PIT-em dotyczy obdarowanego (syna, córki) a co z darczyńcą (ojcem, matką)? Otóż to wyłączenie nie obejmuje darczyńców.

A więc darowizna przedsiębiorstwa prowadzonego przez osobę fizyczną to, moim zdaniem, rozwiązanie ryzykowne podatkowo dla darczyńcy. Dlaczego?

Dlatego, że powstaną niekorzystne konsekwencje podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych. Po pierwsze, darczyńca przekazując nieodpłatnie całe przedsiębiorstwo powinien skorygować koszty uzyskania przychodu, w tym w szczególności poniesione wydatki związane z zakupem np.: towarów do sprzedaży, które nie zostały sprzedane, lecz darowane (art. 22 ust. 1 ustawy o PIT). A więc darczyńca będzie miał większy podatek dochodowy do zapłacenia, po dokonaniu korekty kosztów uzyskania przychodów. Po drugie, mimo wyłączenia z opodatkowania samej czynności darowizny powstaną dla obdarowanego negatywne konsekwencje już po jej dokonaniu. Przykładowo, obdarowany nie będzie miał kosztów uzyskania przychodów od towarów, produktów, itp. które otrzymał w ramach darowanego przerdsiębiorstwa. A więc także obdarowany prowadząc przedsiębiorstwo zapłaci niepotrzebnie zawyżony podatek dochodowy od osób fizycznych, gdyż będzie miał zawyżony dochód ze względu na mniejsze koszty uzyskania przychodów. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewidują szczególnej regulacji w stosunku do towarów, produktów, stanów magazynowych, itp. pozwalającej ustalić, podobnie jak to jest przy środkach trwałych i wartościach niematerialnych i prawnych, jaka wartość może być uznana jako podatkowy koszt uzyskania przychodu (art. 22g ust. 15 ustawy o PIT).

 

Wniesienie aportem przedsiębiorstwa do spółki z o.o.

Drugim rozwiązaniem, eliminującym opisane powyżej niekorzystne konsekwencje w podatku dochodowym od osób fizycznych, jest założenie spółki z o.o. (koszty samodzielnego założenia spółki z o.o. są wyszczególnione tutaj: Jakie są koszty założenia spółki z o.o.). Następnym krokiem będzie podjęcie uchwały zgromadzenia wspólników o wniesieniu na kapitał zakładowy i kapitał zapasowy przedsiębiorstwa prowadzonego przez osobę fizyczną. Po dokonaniu aportu przedsiębiorstwa do spółki z o.o. w działalności gospodarczej osoby fizycznej zamiast przedsiębiorstwa pojawią się udziały w spółce z o.o. Na tym etapie można rozważyć likwidację działalności gospodarczej osoby fizycznej oraz po przeprowadzeniu likwidacji przekazanie udziałów w spółce z o.o. „następnemu pokoleniu”. To rozwiązanie pozwala na stopniowe przekazywanie zarządzania nad działającym przedsiębiorstwem (zmiany w zarządzie spółki z o.o., zbywanie udziałów w spółce z o.o. rozłożone w dłuższym okresie czasu). Wariantem tego rozwiązania może być przekształcenie formy prowadzonej działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę kapitałową (art. 551 § 5 k.s.h.).

 

Foto dzięki uprzejmości Ambro / freedigitalphotos.net