Gdy dłużnik nie żyje – ulgi na złe długi w ustawach o PIT i VAT

dłużnik nie żyje

Ustawa o PIT

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie została wprost uregulowana sytuacja  związana ze śmiercią kontrahenta, prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Wierzyciele spotykają się z praktycznym problemem: co zrobić z wierzytelnością od dłużnika, który zmarł i nie pozostawił spadkobierców lub wiadomo, że postępowanie spadkowe będzie się toczyć przez wiele lat. Czy można skorzystać z ulgi na złe długi na podstawie przepisów ustawy o PIT, gdy dłużnik nie żyje?

Zacznijmy od początku, po pierwsze cała należność musi być udokumentowana fakturami VAT i zarachowana w księgach wierzyciela, jako przychód należny do opodatkowania. Po drugie, stosując zasady zawarte w art. 35b ustawy o rachunkowości, musi być sporządzony odpis aktualizujący tę należność, uprawdopodobniający jej nieściągalność z powodu śmierci kontrahenta. Podstawą do dokonania takiego odpisu aktualizującego będzie odpis aktu zgonu dłużnika oraz potwierdzenie, iż dłużnik został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej.

Art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy o PIT stanowi, że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, która była uprzednio zaliczona do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona. Wyliczenie dokumentów uprawdopodobniających nieściągalność wierzytelności, przedstawione w art. 23 ust. 3 ustawy o PIT ma charakter otwarty, co oznacza, że podatnik może przedstawić także inne dowody na okoliczność nieściągalności wierzytelności. Muszą to jednak być takie dowody, które wskazują na duże prawdopodobieństwo nieściągalności wierzytelności z majątku pozostawionego przez dłużnika.

 

Ustawa o VAT

Także i ustawa o VAT nie przewiduje regulacji pomagających w rozliczeniu zobowiązań podatkowych na wypadek śmierci kontrahenta.

Wierzyciel zmarłego kontrahenta nie może zastosować ulgi na złe długi, zawartej w art. 89a ust 1a ustawy o VAT, ponieważ jednym z warunków skorzystania z tej ulgi jest spełnienie warunku, iż na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji VAT, w której wierzyciel dokonuje się korekty, wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni. Na dzień korekty dłużnik nie będzie czynnym podatnikiem VAT. Nie może też skorygować wystawionej faktury VAT do czasu aż nie ujawnią się spadkobiercy, gdyż fakturę korygującą musi podpisem potwierdzić dłużnik. Nie wydaje się aby to był zamierzony cel ustawodawcy.

Co można więc doradzić w takiej sytuacji?

Należy wstrzymać się do czasu uzyskania pełnej informacji, czy spadkobiercy wstępują w spadek, a co za tym idzie, czy przejmują prawa i obowiązki zmarłego spadkodawcy, a więc czy zostanie ustalone jakie osoby odpowiadają za długi spadkodawcy.

Spadkobiercy mają 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o tytule swego powołania na przyjęcie lub odrzucenie spadku (art. 1015 Kodeksu cywilnego). Nadto należy zauważyć, że w razie odrzucenia spadku przez wszystkich spadkobierców zmarłego lub ich braku, spadek z mocy prawa dziedziczy gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. W sytuacji zaś, gdy miejsca ostatniego zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić lub ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa (art. 935 k.c).

 

foto dzięki uprzejmości  podpad / freedigitalphotos.net