Czy zawsze właściwa jest forma pisemna umowy spółki cywilnej?

Czy zawsze właściwa jest forma pisemna umowy spółki cywilnej?

Na pytanie czy zawsze właściwa jest forma pisemna umowy spółki cywilnej należy odpowiedzieć – czasem będzie wymagana forma kwalifikowana, np.: forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi lub forma aktu notarialnego.

Wyobraźmy sobie następującą sytuację: dwie osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze zamierzają połączyć swe siły i zawiązać umowę spółki cywilnej. Wkładem jednego wspólnika do spółki cywilnej (mającej powstać z dwóch jednoosobowych działalności) będzie nieruchomość. W jakiej formie powinna być zawarta umowa spółki cywilnej aby była prawnie skuteczna?

W tym konkretnym przypadku, jeśli jeden ze wspólników zamierza wnieść nieruchomość jako swój wkład do spółki cywilnej to wymaganą formą zawarcia umowy spółki cywilnej będzie akt notarialny. W komentarzach do kodeksu cywilnego wskazuje się, że: szczególne zasady dotyczące formy zawarcia umowy spółki cywilnej, zmiany tej umowy, przystąpienie nowego wspólnika do spółki cywilnej, rozwiązania umowy spółki cywilnej za zgodą wspólników oraz wypowiedzenia udziału przez wspólnika i wierzyciela obowiązują w sytuacji, gdy do spółki ma być wniesiona tytułem wkładu nieruchomość na własność (w przypadku zawierania umowy spółki) bądź też gdy nieruchomość ta stanowi już majątek spółki (w pozostałych przypadkach). W sytuacji, gdy do spółki cywilnej wnoszona jest nieruchomość na współwłasność wspólników spółki cywilnej oraz gdy wspólnicy zamierzają dokonać zmian w spółce cywilnej, gdy nieruchomość jest jednym z elementów majątku tej spółki, w takim przypadku czynności dotyczące umowy spółki cywilnej muszą być dokonane w formie aktu notarialnego (np.: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2007 r., III CZP 164/06, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2008 r., III CSK 335/07).

Na koniec warto jeszcze przywołać uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2011 r. (III CZP 135/10), w której Sąd Najwyższy przyjął, że jeżeli majątek spółki cywilnej obejmuje nieruchomość albo prawo użytkowania, to wystarczającą podstawą wykreślenia wpisu w księdze wieczystej wspólnika występującego ze spółki będzie jego oświadczenie o wypowiedzeniu udziału w spółce, złożone na piśmie z podpisem notarialnie poświadczonym (art. 31 ust. 1 u.k.w.h.). Powyższa uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego spotkała się z pozytywnym przyjęciem w literaturze. W aprobującej glosie dr Grzegorza Wolaka (Monitor Prawniczy 2012, nr 2, s. 97) wskazano, że stanowisko wymagające od wspólników spółki cywilnej, w której majątku znajduje się nieruchomość, do dokonywania wszelkich zmian w umowie przy zachowaniu formy aktu notarialnego za zbyt rygorystyczne. Dr Grzegorz Wolak wskazuje, że przepis art. 158 § 1 k.c., wymagający zachowania formy aktu notarialnego odnosi się do czynności prawnej przejścia prawa własności z dotychczasowego właściciela na nabywcę w drodze umowy. Natomiast w razie zmiany składu osobowego spółki cywilnej wynikającej ze złożonego wypowiedzenia udziału w niej przez jednego ze wspólników spółki cywilnej, mamy do czynienia jedynie z jednostronnym oświadczeniem woli tego wspólnika a nie umową. Dlatego też do wypowiedzenia udziału spółki cywilnej, w której majątku znajduje się nieruchomość wystarczająca będzie forma pisemna oświadczenia ustępującego wspólnika z podpisem notarialnie poświadczonym.

Foto dzięki uprzejmości Stuart Miles / freedigitalphotos.net