Częściowa spłata długów przez dłużnika

Częściowa zapłata dłużnika

Dłużnik, spłacając swoje długi, może nie mieć odpowiedniej ilości środków pieniężnych, aby dokonać pełnej zapłaty jednorazowo wszystkich długów. Może dokonywać wpłat ratami. Częściowe wpłaty muszą być przez dłużnika opisane w taki sposób, aby wierzyciel mógł ustalić, jaki dług dłużnik chce spłacić. Gdy dłużnik nie wskaże, który z długów spłaca (np.: w opisie przelewu nie wpisze nr faktury lub nawet domyślnie wskazując po kwocie, którą wpłaca równej jednemu z długów) to prawo do wskazania, który z długów jest spłacany, przechodzi na wierzyciela. Dla dłużnika jest to istotne prawo – do wskazania, który dług chce spłacić. Dlaczego? Dłużnikowi powinno zależeć na spłacaniu najnowszych długów wobec tego samego wierzyciela (gdyż istnieje prawdopodobieństwo, że któryś z najdawniejszych długów przedawni się) a także tych długów, które oprocentowane są najniższą stawką odsetek (o odsetkach za opóźnienie pisałem: tu). Prawo dłużnika, do wskazania jaki dług zaspokaja, wygasa w momencie dokonania płatności. Po dokonaniu płatności dłużnik nie ma już możliwości zmiany wskazania, jaki dług spłacił.

Niezależnie od tego czy to dłużnik wskazuje, który dług spłaca czy też to wierzyciel ustala spłacany dług, to zawsze dokonaną wpłatę zalicza się na początku na poczet naliczonych odsetek oraz innych należności ubocznych (np.: koszty postępowania) a w następnej kolejności dopiero na poczet należności głównej.

Jeśli dłużnik nie wskaże, który z długów spłaca prawo do wskazania spłacanego długu przechodzi na wierzyciela. Wierzycielowi powinno zależeć na tym, aby to on wskazywał, na który dług jest zaliczana dokonana wpłata. Wierzyciel więc powinien zaliczać wpłaty na najdawniejsze długi lub długi z krótszym terminem przedawnienia (aby zminimalizować ryzyko przedawnienia się długów) oraz na te długi, które są oprocentowane wyższą stawką odsetek za opóźnienie. Wierzyciel dokonuje wskazania, jaki dług został zaspokojony poprzez przekazanie dłużnikowi pokwitowania. Takie pokwitowanie wierzyciel musi przekazać niezwłocznie po zarejestrowaniu płatności. Zasadniczo dłużnik nie ma prawa do sprzeciwu wobec wybranego przez wierzyciela sposobu zaliczenia dokonanej płatności.

A co dzieje się w sytuacji, gdy ani dłużnik ani też wierzyciel, nie określą jak zaliczyć dokonaną płatność na kilka istniejących długów? W takiej sytuacji, na podstawie art. 451 § 3 k.c., dokonaną płatność zalicza się na poczet długu najdawniej wymagalnego (porównujemy, kiedy kilka długów powstało, a nie kiedy przypada ich termin zapłaty – wyrok SN z dnia 27 listopada 2002 r., I CKN 1331/00).

Foto dzięki uprzejmości: David Castillo Dominici / freedigitalphotos.net

Spłata części długu, czy niespłacona część długu się umorzy ?

przedawniony dług

Zwrócił się do mnie klient z następującym problemem: wiele lat temu zaciągnął kredyt na kwotę kilkunastu tysięcy złotych. Kredyt spłacał nieregularnie a potem zaprzestał spłaty, bo nie miał środków na obsługę długu. Ostatnio otrzymał informację od jednego z Niestandaryzowanych Sekurytyzacyjnych Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych, że fundusz ten nabył wierzytelność wobec niego od banku oraz proponuje aby spłacił on minimalną kwotę 10 zł. Powyższa wpłata pozwoli na czasowe wstrzymanie egzekucji wobec dłużnika. Czy spłata części długu faktycznie pozwoli na wstrzymanie egzekucji, albo nawet doprowadzi do umorzenia niespłaconej części?

Przedawnienie może być przerwane, wtedy jego okres biegnie od początku. Jak ustalić początek biegu przedawnienia opisałem w tym wpisie: Jak ustalić początek biegu przedawnienia roszczeń. Warto zapamiętać, że przedawnienie będzie przerwane m.in., gdy wierzyciel wytoczy powództwo; zawezwie do próby ugodowej (złoży w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika wniosek o zawezwanie dłużnika do próby ugodowej). Sam dłużnik, nawet o tym nie wiedząc, przerwie bieg przedawnienia, gdy zapłaci dług choćby w części lub uzna dług (np.: w ugodzie zawartej z wierzycielem – zobacz wpis na ten temat – Ugoda).

Wezwanie do zapłaty dłużnika natomiast nie przerywa biegu przedawnienia.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Jeśli więc dłużnik posiadający kredyt bankowy ma niespłaconą ratę kredytu i minęło 3 lata od jej wymagalności to taka rata kredytowa przedawniła się (art. 120 k.c.). Na marginesie można wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2009 r. (II CSK 625/08), zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (minął termin jego płatności). Wobec rat kredytowych termin trzyletni liczy się dla każdej raty kredytowej oddzielnie; liczenie przedawnienia rozpoczynamy od dnia, w którym poszczególna rata kredytowa miała być spłacona do dnia, w którym upływają trzy lata od dnia spłaty.

Jeżeli przed upływem tego trzyletniego terminu dojdzie do przerwania przedawnienia, bo dłużnik spłacił część raty kredytowej to trzyletni termin przedawnienia należy naliczać od początku. Przedawnienie może być wielokrotnie przerwane i po każdym przerwaniu termin przedawnienia oblicza się od początku.

Opóźnienie w spłatach rat kredytowych prowadzi zawsze do wypowiedzenia przez bank umowy kredytowej, co powoduje wymagalność wszelkich niespłaconych jeszcze rat kredytu. Ponadto bank złoży pozew lub wniosek o nadanie klauzuli bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Warto pamiętać, że „w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone” (art. 124 § 2 k.c.). W takim przypadku co do niespłaconych rat kredytowych przedawnienie nastąpi dopiero po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądowego.

Wracając do klienta z niespłaconym długiem kredytowym – jak się okazało, cały dług przedawnił się w zeszłym roku. Po co egzekutor namawia dłużnika do zapłaty kwoty 10 zł?

Przerwanie biegu przedawnienia dotyczy wyłącznie roszczenia nieprzedawnionego. Ale dłużnik może zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia, nawet w sposób dorozumiany. Spłata drobnej kwoty przedawnionego długu oznacza, że dłużnik zrzekł się zarzutu przedawnienia a wierzyciel na nowo może egzekwować cały dług.

 

foto dzięki uprzejmości Master isolated images/ freedigitalphotos.net