Każda osoba, która nie jest w stanie zaangażować do swojej sprawy profesjonalnego prawnika może poprosić sąd o ustanowienie adwokata z urzędu. Wtedy to Skarb Państwa poniesie koszt wynagrodzenia ustanowionego z urzędu adwokata a osoba, dla której ustanowiono adwokata z urzędu nie musi płacić za udzieloną jej pomoc prawną.
Następujące osoby mogą się starać o przyznanie im pełnomocnika z urzędu (adwokata, radcę prawnego):
- Osoba, którą sąd wcześniej zwolnił, także częściowo, od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych (art. 117 § 1 k.p.c.);
- osoba fizyczna, niezwolniona od kosztów sądowych, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, iż nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny (art. 117 § 2 k.p.c.);
- osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność sądową, niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego (art. 117 § 3 k.p.c.).
Wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu lub radcy prawnego można zgłosić wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie, w którym sprawa ma być rozpoznawana lub już się toczy. Warto wiedzieć, że nawet przed rozpoczęciem procesu strona powodowa może domagać się ustanowienia dla niej adwokata lub radcy prawnego, tak aby pozew został przygotowany przez profesjonalistę.
Oświadczenie o stanie majątkowym
Do wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego osoba fizyczna zobowiązana jest dołączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Natomiast osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność sądową zobowiązana jest we wniosku wskazać okoliczności, potwierdzające, iż nie ma dostatecznych środków na uiszczenie wynagrodzenia adwokata albo radcy prawnego. Zarówno w przypadku osoby fizycznej, jak i osoby prawnej, jednostki organizacyjnej, której ustawa przyznaje zdolność sądową istotną rolę dowodową odgrywają dokumenty, potwierdzające sytuację majątkową strony (zaświadczenie o dochodach, wyciąg z konta bankowego, rachunki, faktury, wskazujące na wysokość kosztów, ponoszonych przez stronę itp.). W tym miejscu warto wspomnieć, iż wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu wolny jest od opłaty sądowej.
Sąd uwzględni wniosek strony o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, jeżeli uzna udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie za potrzebny (art. 117 § 5 k.p.c.). Przyjmuje się, iż udział adwokata (radcy prawnego) w sprawie jest niezbędny w sytuacji, gdy strona jest nieporadna w samodzielnym podejmowaniu czynności procesowych (np. z uwagi na chorobę, wiek) albo gdy sprawa jest skomplikowana pod względem faktycznym i prawnym a strona nie jest w stanie wykorzystać prawnych możliwości jej prawidłowego prowadzenia (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2005 roku, sygn. akt III CKN 533/04, niepubl.) Natomiast w przypadku uznania przez sąd, iż nie zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku, sąd wyda postanowienie o odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, które następnie doręcza stronie. Postanowienie o odmowie ustanowienia pełnomocnika z urzędu jest zaskarżalne zażaleniem, które wnosi się do sądu odwoławczego za pośrednictwem sądu, który wydał ww. postanowienie w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia.
Warto zauważyć, iż w przypadku oddalenia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, strona nie może ponownie domagać się ustanowienia pełnomocnika z urzędu, powołując się na te same okoliczności, które były przez nią podnoszone we wcześniejszym wniosku. Tak sformułowany wniosek podlega odrzuceniu. Na postanowienie w tym przedmiocie zażalenie już nie przysługuje.
Foto dzięki uprzejmości Gualberto107 / freedigitalphotos.net
Możliwość komentowania została wyłączona.