W jaki sposób pracodawca może zabezpieczyć się przed nieuczciwym pracownikiem ?

W jaki sposób pracodawca może zabezpieczyć się przed nieuczciwym pracownikiem ?

W trakcie wykonywania obowiązków zawodowych pracodawca może zostać narażony na wyrządzenie mu szkody lub na wypłatę odszkodowania z powodu wyrządzenia szkody przez jego pracownika osobie trzeciej. Katalog dochodzenia roszczeń od pracownika lub ochrony pracodawcy przed potencjalnie nieuczciwym pracownikiem jest szeroki: od zawarcia umowy pracodawcy z pracownikami o odpowiedzialności pracowników za powierzone im mienie, poprzez zawarcie ugody z pracownikiem, który wyrządził szkodę, po dochodzenie przez pracodawcę swoich roszczeń przeciwko pracownikowi na drodze sądowej. Jak więc można zabezpieczyć się przed nieuczciwym pracownikiem?

Ogólne zasady odpowiedzialności pracownika za szkodę – szkoda u pracodawcy

Co do zasady pracownik odpowiada za szkodę wyrządzoną bezpośrednio pracodawcy, jeżeli ponosi za nią winę, czyli nie tylko, jeśli pracownik chciał umyślnie wyrządzić pracodawcy szkodę, ale również wtedy, gdy uczynił to nieumyślnie zaniedbując swoje obowiązki pracownicze. Pamiętać należy, iż to na pracodawcy ciąży obowiązek udowodnienia tego, że to konkretny pracownik dopuścił się zawinionego wyrządzenia mu szkody. Nie można zatem obciążyć pracownika obowiązkiem zapłaty odszkodowania, jedynie na podstawie przypuszczeń pracodawcy. Maksymalna odpowiedzialność odszkodowawcza pracownika wynosi nie więcej niż 3-miesięczne wynagrodzenie przysługujące mu w chwili wyrządzenia szkody, chyba że pracownik chciał umyślnie wyrządzić szkodę pracodawcy – wtedy odpowiada on bez limitu kwotowego, za całą szkodę. W takim przypadku konieczne jest udowodnienie pracownikowi, że faktycznie chciał wywołać szkodę.

Ogólne zasady odpowiedzialności pracownika za szkodę – szkoda u osoby trzeciej

W trakcie wykonywania obowiązków pracowniczych może zdarzyć się, iż pracownik wyrządzi szkodę osobie trzeciej np. przy wnoszeniu mebli do mieszkania zostanie zbite lustro lub telewizor. Przy takim zdarzeniu, to pracodawca jest bezpośrednim odpowiedzialnym wobec poszkodowanego za zapłatę odszkodowania za wyrządzone straty. Pracodawca może jednak domagać się zapłaty odszkodowania od swojego pracownika na zasadach opisanych w poprzednim akapicie.

Ugoda

Podkreślić należy, że pracodawca nie ma obowiązku dochodzenia od pracownika zapłaty odszkodowania. Jeśli jednak pracodawca podejmie decyzję o konieczności otrzymania od niesfornego pracownika stosownej zapłaty, nie chcąc nadmiernie go obciążać obowiązkiem finansowym oraz dbając o poprawne relacje w miejscu pracy, może zaproponować pracownikowi zawarcie ugody, przedmiotem której będzie wzajemne uregulowanie praw i obowiązków powstałych w wyniku wyrządzenia szkody przez pracownika. Przy tak zawartej ugodzie, obowiązek zapłaty odszkodowania przez pracownika na rzecz pracodawcy może zostać obniżony. Pracodawca posiada również możliwość dochodzenia swoich uprawnień przeciwko pracownikowi na drodze sądowej. Okolicznościami, które powinny być uwzględnione zarówno w toku procesu sądowego, jak i przy zawieraniu ugody, wywierającymi wpływ na wysokość odszkodowania, są okoliczności konkretnej sprawy, a przede wszystkim stopień winy pracownika i jego stosunek do powierzonych mu obowiązków.

Powierzenie pracownikowi mienia z obowiązkiem rozliczenia się

Nieco odmiennie, korzystniej dla pracodawcy, ustawodawca uregulował sytuację w przypadku, gdy pracownikowi powierzono pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności, narzędzia i instrumenty robocze, środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze oraz inne mienie przekazane mu z obowiązkiem zwrotu albo rozliczenia się z pracodawcą. W takich przypadkach pracownik odpowiada za całą szkodę wyrządzoną pracodawcy, bez ograniczenia odpowiedzialności do wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia. Okolicznościami wyłączającymi odpowiedzialność pracownika są: wyrządzenie szkody z przyczyn niezależnych od pracownika, a przede wszystkim w wyniku niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających ochronę przekazanego mienia. Przy wyrządzeniu szkody przez pracownika po zaistnieniu takich okoliczności, ciężar dowodu ich wykazania spoczywa na pracowniku. Po stronie pracodawcy spoczywa jedynie ciężar udowodnienia, że faktycznie przekazał mienie pracownikowi, a także iż pracownik nie rozliczył się w sposób kompletny z pracodawcą. Przydatne pod kątem dowodowym jest jednoczesne zatem kwitowanie przez pracownika i pracodawcę odbioru określonej ilości rzeczy oraz zwrotu tych przedmiotów.

Pracodawca może również wpłynąć na poniesienie przez pracowników odpowiedzialności materialnej za niezwrócenie mu powierzonych rzeczy wymienionych w poprzednim akapicie, w drodze zawarcia z pracownikami umowy o współodpowiedzialności materialnej. Warunkiem skuteczności umowy jest łączne powierzenie mienia przez pracodawcę, czyli przekazanie danego mienia przy wszystkich odpowiedzialnych za potencjalną szkodę pracownikach.

Przepisy przewidują maksymalną ilość pracowników pracujących na jednej zmianie, by można było zawrzeć umowę o współodpowiedzialności materialnej. Co do zasady zatem umowę mogą zawrzeć pracownicy, których liczba nie przekracza: 8 – przy pracy na jedną zmianę, 12 – przy pracy na dwie zmiany, 16 – przy pracy na trzy zmiany, 24 – przy pracy na jedną zmianę w zakładach usługowych, w zakładach żywienia zbiorowego, sklepach samoobsługowych i preselekcyjnych. Co do zasady, umowa może być zawarta jedynie wtedy, gdy zgadzają się na nią wszyscy zatrudnieni pracownicy w miejscu powierzenia mienia. Jeśli zmieni się skład osobowy pracowników, konieczne staje się zawarcie nowej umowy. W przypadku zawarcia umowy o współodpowiedzialności materialnej na pracodawcy ciąży szereg obowiązków, takich jak m.in.: konieczność zapewnienia obecności wszystkich pracowników przy dokonywaniu inwentaryzacji, możliwość zgłaszania uwag przez pracowników w trakcie inwentaryzacji, konieczność przeprowadzenia inwentaryzacji po dokonanym zgłoszeniu przez pracownika dotyczącym stwierdzenia niewłaściwego wykonywania obowiązków przez innego pracownika. Podkreślić należy, iż pomimo zawarcia omawianej umowy, jeśli dojdzie do wyrządzenia szkody pracodawcy, a ustalony zostanie jej sprawca, to odpowiedzialności nie ponoszą wszyscy pracownicy, którzy zawarli umowę, a jedynie osoba, która tę szkodę wyrządziła.

Pamiętać należy o możliwości wypowiedzenia umowy przez każdego z pracowników oraz o obowiązku przeprowadzenia po takiej czynności inwentaryzacji. W umowie powinna zostać również dokonana wzmianka o tym, iż przez pewien okres nieobecności pracownika (np. w związku z urlopem lub chorobą) nie ponosi on odpowiedzialności za uszczuplone mienie.

Podsumowując, pracodawca zatrudniając pracowników ponosi co do zasady odpowiedzialność za własne uchybienia, polegające przede wszystkim na niewłaściwym zorganizowaniu pracy, które może ułatwiać utratę mienia lub wyrządzenie szkody z powodu działań osób trzecich oraz niewłaściwym zagwarantowaniu pracownikowi warunków zapewniających zapobieżenie wyrządzenia szkody np. niezapewnienie ochrony kasjerce przechodzącej przez sklep niosącej kasetę z pieniędzmi. Zaniedbania leżące po stronie pracownika, takie jak celowe wyrządzenie szkody pracodawcy lub uchybienia w obowiązkach, powodują iż pracodawca, jeśli będzie w stanie wykazać pracownikowi, że to on konkretnie wyrządził mu szkodę, może dochodzić zapłaty odszkodowania od danego pracownika. W przypadku przedmiotów newralgicznych, takich jak przede wszystkim pieniądze, pracodawca może wprowadzić w miejscu pracy zwyczaj zawierania umów z pracownikami o ponoszeniu przez nich odpowiedzialności materialnej, by łagodzić skutki nieuczciwości pracowników przy jednoczesnych trudnościach z wykazaniem konkretnemu pracownikowi przywłaszczania przedmiotów będących własnością pracodawcy.

 

Foto dzięki uprzejmości bplanet / freedigitalphotos.net