Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej

Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej

Zdarzają się sytuacje, że mimo najlepszych chęci podatnik nie ma możliwości wygospodarowania środków finansowych na zapłatę podatku. Najczęściej będą to sytuacje losowe – nagły wypadek, poważna choroba lub niespodziewana utrata pracy. W takich losowych przypadkach, gdy znacząco pogorszyły się możliwości finansowe można skorzystać z istotnego rozwiązania – złożenia wniosku o umorzenie zaległości podatkowej.

Zgodnie z art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej organ podatkowy (urząd skarbowy, urząd miasta lub gminy) na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną. Przy podejmowaniu decyzji w sprawie umorzenia, organ podatkowy ma przywilej swobodnego uznania czy przyzna podatnikowi ulgę polegającą na umorzeniu zaległości podatkowej, co oznacza, że organ podatkowy może, ale nie musi umorzyć zaległości podatkowe, nawet w przypadku występowania ważnego interesu podatnika. Jednak rozstrzygnięcie organu podatkowego nie może być dowolne. Wydanie decyzji musi być bowiem poprzedzone wyjaśnieniem okoliczności sprawy w zakresie przesłanek umorzenia i ich analizą. Z uzasadnienia decyzji podatkowej musi wynikać, że organ podatkowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, ustalił czy w analizowanej sprawie występuje ważny interes podatnika lub ważny interes publiczny, oraz czy w niniejszej sprawie organ podatkowy widzi możliwość umorzenia części lub całości zadłużenia podatnika.

Ważny interes podatnika” występuje wtedy, kiedy obniżą się znacznie zdolności płatnicze podatnika, spowodowane zdarzeniami losowymi takimi jak: powódź, pożar, susza itp., natomiast “ważny interes publiczny” jest rozumiany jako respektowanie wartości wspólnych i istotnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, równość wobec prawa, zaufanie obywateli do organów władzy. Uwzględnianie interesu publicznego nakazuje także branie pod uwagę takich wartości jak bezpieczeństwo, sprawność działania aparatu państwowego, kontrola błędnych decyzji (np. wyrok NSA z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie III SA/01, publ. SIP Lex nr 78586, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie III SA 394/03, publ. SIP Lex nr 163494). W ocenie stosowania powyższej dyrektywy należy również uwzględniać zasadę prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych (art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej).

Szczególny przepis dotyczy przedsiębiorców. Zgodnie z art. 67b § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej organ podatkowy na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą może udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, określonych w art. 67a Ordynacji podatkowej, które stanowią pomoc de minimis – w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis.

Wystąpienie “ważnego interesu podatnika” i “interesu publicznego“, w konkretnej sprawie umożliwia organom podatkowym przyznanie wnioskowanej ulgi (ale ich do tego nie zobowiązuje). Należy pamiętać, że decyzja organu podatkowego dotycząca umorzenia zaległości podatkowych jest decyzją uznaniową. Zatem do organu podatkowego należy wybór sposobu rozstrzygnięcia, a więc czy ulga zostanie przyznana, czy pomimo wystąpienia ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego ulga nie zostanie zastosowana. Uznanie to ograniczone jest jednak kierunkowymi dyrektywami wyboru, jakimi są “ważny interes podatnika” oraz “interes publiczny“. Można w związku z tym powiedzieć, że postępowanie w przedmiocie przedmiotowej ulgi składa się z dwóch faz.

W pierwszej fazie postępowania o zastosowanie umorzenia zaległości podatkowych organ podatkowy bada, czy w sprawie zaistniały ustawowe przesłanki do przyznania ulgi, w drugiej fazie zaś organ podatkowy ustala, czy w sprawie, w której zaistniały przesłanki do przyznania ulgi, uwzględniając kierunkowe dyrektywy wyboru (“ważny interes podatnika” oraz “interes publiczny“), można umorzyć zaległość podatkową. Właśnie ta druga faza pozwala organowi podatkowemu na skorzystanie z przyznanego mu z mocy ustawy uznania administracyjnego, w granicach “ważnego interesu podatnika” oraz “interesu publicznego“. Innymi słowy uznanie administracyjne wyraża się nie w swobodzie oceny istnienia w stanie faktycznym sprawy okoliczności odpowiadających kierunkowym dyrektywom wyboru i związaną z tym oceną dowodów, ale w możliwości negatywnego dla podatnika rozstrzygnięcia sprawy – nawet w sytuacji zaistnienia ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego (por. B. Brzeziński, M. Kalinowski, A. Olesińska, M. Masternak, J. Orłowski: Ordynacja podatkowa Komentarz, Toruń 2007, str. 464).

Należy zaznaczyć, że w razie stwierdzenia przez organ podatkowy w postępowaniu, że nie ma podstaw do udzielenia ulgi, ponieważ nie przemawia za tym “ważny interes podatnika” lub “interes publiczny”, traci sens ustalanie, czy ulga jest dopuszczalną pomocą publiczną dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Ulgi tej i tak nie można już udzielić, a przez to – nie znajdują zastosowania przepisy regulujące pomoc publiczną.

Należy pamiętać, że to podatnik ma przedstawić i udokumentować swoją sytuację życiową, w tym w szczególności materialną dowodzącą, iż w jego przypadku powinno się zastosować ulgę polegającą na umorzeniu zobowiązania podatkowego. Organ podatkowy ma zaś obowiązek zweryfikowania twierdzeń podatnika. Dopiero po zweryfikowaniu przedstawionego stanu faktycznego organ podatkowy będzie oceniał czy w konkretnych okolicznościach rozpatrywanej sprawy zaistniał “ważny interes podatnika” lub “interes publiczny” oraz czy w ramach uznania administracyjnego przyzna podatnikowi ulgę polegającą na umorzeniu zaległości podatkowej.

Bez wątpienia o istnieniu ważnego interesu podatnika decydują zobiektywizowane kryteria, na podstawie których organ podatkowy rozstrzyga o umorzeniu, bądź nie zaległości podatkowej. Ważnego interesu podatnika nie można utożsamiać z samym subiektywnym przekonaniem podatnika o tym, że w jego sytuacji istnieje potrzeba umorzenia zaległości podatkowej. Z drugiej strony zaś nie można ważnego interesu podatnika ograniczać wyłącznie do sytuacji nadzwyczajnych. Nie można z góry wykluczyć możliwości zastosowania ulgi podatkowej przy trudnej sytuacji ekonomicznej, lecz nie nadzwyczajnej.

W razie stwierdzenia przez organ podatkowy w postępowaniu „umorzeniowym”, że są podstawy do udzielenia ulgi, ponieważ przemawia za tym “ważny interes podatnika” lub “interes publiczny”, zasadną będzie ocena czy ulga jest dopuszczalną pomocą publiczną w rozumieniu art. 67b § 1 pkt 2 w zw. z art. 4 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1535/2007 z dnia 20 grudnia 2007 r.

Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej można złożyć wyłącznie po terminie do płatności podatku. Organ podatkowy ma miesiąc, a w sprawach trudnych dwa miesiące, na wydanie decyzji.

 

foto dzięki uprzejmości cbenjasuwan / freedigitalphotos.net

Możliwość komentowania została wyłączona.