Przedszkola niepubliczne powinny sprawdzić prawidłowość przyznawanej im dotacji na niepubliczne przedszkola i punkty przedszkolne w latach 2008-2017. Szereg samorządów znacząco zaniża kwotę przyznawanego niepublicznym przedszkolom dotacji. W jednej ze spraw zakończonych w Sądzie Najwyższym w Warszawie (wyrok SN z 23 marca 2017 r. sygn. akt I CSK 348/16) została oddalona skarga kasacyjna gminy na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, w którym sąd zasądził od gminy na rzecz niepublicznego przedszkola kwotę 710.743,28 zł. Przedszkole otrzymało więc tę kwotę.
Czego dotyczy spór o zaniżone dotacje gminne na niepubliczne przedszkola?
Na początku należy zaznaczyć, że art. 90 ustawy o systemie oświaty przestał obowiązywać z końcem 2017 roku. Od tego roku weszła w życie ustawa o finansowaniu zadań oświatowych, która reguluje m.in. dotacje na rzecz przedszkoli niepublicznych. Poniższy tekst dotyczy więc dotacji na niepubliczne przedszkola i punkty przedszkolne w latach 2008-2017.
Spór o zaniżone dotacje należne przedszkolom niepublicznym w latach 2008-2017 sprowadzał się ustalenia prawidłowej interpretacji pojęcia: „ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia” (art. 90 ust. 20b ustawy o systemie oświaty). Od ustalenia wysokości tych wydatków zależy bowiem ustalenie należnej niepublicznym przedszkolom dotacji.
Ustawa o systemie oświaty nie definiuje, występującego w art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty, pojęcia „wydatki bieżące”. Należy zatem posłużyć się przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, która dokonuje podziału wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego na wydatki bieżące i majątkowe (w art. 236 ust. 1 ustawy o finansach publicznych). Przez wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się wydatki budżetowe niebędące wydatkami majątkowymi (art. 236 ust. 2 ustawy o finansach publicznych). Ustawa o finansach publicznych, w art. 124 ust. 3, wymienia wydatki jednostek budżetowych będące wydatkami bieżącymi:
- wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń,
- zakupy towarów i usług,
- koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań,
- koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom zaliczanym i niezaliczanym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem organizacji pozarządowych.
Natomiast w art. 124 ust. 4 ustawy o finansach publicznych wymienia wydatki majątkowe:
- wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, 2.
- wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne jednostki.
Wykaz wydatków bieżących jednostek samorządowych zawiera załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych – wydatki bieżące jednostek budżetowych: 400 do 434, 436, 438 do 470, 472, 473, 476 do 478, 481, 488 do 491 i 493 do 498.
Oznacza to, że wydatki bieżące, o których mowa w art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty, to wszystkie wydatki ustalone w budżecie gminy, ponoszone w przedszkolach publicznych prowadzonych przez daną gminę, za wyjątkiem wydatków majątkowych. Podstawę naliczenia dotacji na niepubliczne przedszkola stanowi taka suma, która w budżecie gminy została zakwalifikowana jako kategoria wydatków na określony cel (na funkcjonowanie przedszkola publicznego), a nie jako kategoria dochodów przeznaczonych na ich pokrycie. Oznacza to, że przy ustalaniu podstawy obliczania dotacji nie uwzględnia się dochodów, które służą finansowaniu wydatków (np. wpłaty od rodziców). Art. 90 ust 2b ustawy o systemie oświaty stanowi podstawę obliczenia dotacji należnej niepublicznym placówkom przedszkolnym i wskazuje kwotę ustaloną, a więc kwotę zaplanowaną jako ogół wydatków ponoszonych w przedszkolach publicznych, jako kwotę będącą podstawą wyliczenia dotacji na rzecz niepublicznych przedszkoli i punktów przedszkolnych. Zatem fakt, że część wydatków związanych z funkcjonowaniem przedszkoli publicznych znajduje swoje pokrycie w przychodach pochodzących np. z opłat uiszczanych przez rodziców, nie może prowadzić do zmiany ogólnej, przewidzianej w budżecie kwoty wydatkowanej przez gminę na utrzymanie przedszkola publicznego.
Dla prawidłowego określenia kwoty stanowiącej podstawę obliczenia dotacji, należy oddzielić wysokość wydatków od wysokości przychodów na ich pokrycie.
Jak prawidłowo powinna być wyliczona dotacja?
Stosownie do treści art. 90 ust. 2 b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – „dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują w wysokości nie niższej niż 75% ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego – pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji (…)”.
Podstawę naliczenia dotacji dla przedszkoli niepublicznych stanowi wyłącznie taka suma środków, która została zaplanowana (zakwalifikowana) w budżecie jednostki samorządu terytorialnego – jako kategoria wydatków na funkcjonowanie przedszkoli publicznych. Zatem kwota wydatków stanowiąca podstawę obliczania dotacji, o jakiej mowa w art. 90 ust. 2b ustawy, to ogólna kwota wydatków zaplanowanych w budżecie jako tych, które są ponoszone na utrzymanie jednego ucznia w przedszkolu publicznym. Należy pamiętać, że „wydatki bieżące”, o których mowa w art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty. to wszystkie wydatki ustalone w budżecie gminy ponoszone w przedszkolach publicznych prowadzonych przez daną gminę, za wyjątkiem wydatków majątkowych. Chodzi zatem o te wydatki bieżące przedszkoli publicznych, które ponosi gmina i które zostały zaplanowane (przewidziane) na ten cel w jej budżecie.
Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez gminy prowadzące do zaniżenia kwoty dotacji?
Dotacja może być przez gminę nieprawidłowo ustalona, ponieważ:
- podstawą do ustalenia wysokości dotacji przypadającej na jednego ucznia w przedszkolu niepublicznym jest kwota wydatków zaplanowanych na dany cel w budżecie samorządu i wynikająca ze stosownej uchwały gminy a nie kwota rzeczywistych wydatków poniesionych na ten cel w danym roku budżetowym;
- przy ustalaniu wysokości dotacji dla przedszkoli i punktów przedszkolnych nie ma podstaw do uwzględnienia wydatków ponoszonych na oddziały przedszkolne funkcjonujące w szkołach podstawowych (dotyczy stanu prawnego obowiązującego w 2012 r.);
- dla potrzeb ustalenia wysokości dotacji, należy uwzględniać kwotę wydatków bieżących gromadzonych na wyodrębnionych rachunkach, których mowa w art. 223 ustawy o finansach publicznych (np.: wydatków na wyżywienie dzieci ponoszonych w przedszkolach publicznych, zakup produktów żywnościowych oraz zakup usług tzw. „cateringowych” do podstawy dotacji dla niepublicznych przedszkoli, które są gromadzone przez gminę na wydzielonym rachunku).
Czy roszczenie o wpłatę zaniżonej dopłaty przedawnia się?
Roszczenie o niewypłaconą dotację oświatową przedawnia się z upływem 10 lat, zgodnie z art. 118 k.c. Wypłata dotacji nie jest świadczeniem okresowym – dotacja jest świadczeniem jednorazowym, otrzymywanym w okresie roku, wypłacanym w comiesięcznych „ratach” (art. 90 ust. 3c ustawy o systemie oświaty). Chodzi tu o elementy składowe (raty) jednego świadczenia, które jest przyznawane na cały rok kalendarzowy. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 maja 2014 r., IV CSK 531/13, LEX nr 1504576.
Czy można żądać odsetek od niewypłaconej dotacji gminnej na niepubliczne przedszkola?
Termin wymagalności roszczenia o zapłatę brakującej kwoty dotacji wynika uchwały gminy, w której wskazany jest dzień do którego ma nastąpić wyrównanie kwoty dotacji. (najczęściej w uchwałach gminy wskazywane jest, iż dotacja ma zostać wyrównana do dnia 30 kwietnia następującego po roku udzielenia dotacji). Dlatego też należne odsetki ustawowe, na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. – winny być liczone za poszczególne lata począwszy od dnia wskazanego w uchwale gminy jako termin wyrównania dotacji. Obecnie odsetki ustawowe wynoszą 7% w skali roku.
Foto dzięki uprzejmości: nenetus / freedigitalphotos.net
You must be logged in to post a comment.